%0 Journal Article %T بررسی و تبیین بنیان‌های وجودی، معرفتی و روشیِ عقلانیت پیشرفت (توسعه تعالی‌بخش) %J فصلنامه علمی پژوهشی قبسات %I پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی %Z 1029-4538 %A رمضانی, حسین %D 2022 %\ 11/11/2022 %V 27 %N 105 %P 93-121 %! بررسی و تبیین بنیان‌های وجودی، معرفتی و روشیِ عقلانیت پیشرفت (توسعه تعالی‌بخش) %K عقلانیت %K پیشرفت %K توسعه %K تعالی %K فرهنگ %K تمدن %R %X «عقلانیت پیشرفت» تبیین‌کنندۀ چیستی، چرایی و چگونگی «پیشرفت» است. از آن جهت که جوهرۀ عقلانیت را نظر و عمل انسان و جامعه پدید می‌آورد و نظر و عمل متفرع بر هستی اندیشنده، فعال و خلاق «انسان بما هو انسان» است، برای درک ابعاد «عقلانیت پیشرفت» منطقاً لازم است بنیان‌های وجودی و فطری نظر و عمل انسان، معطوف به پیشرفت بررسی شوند. در نگاه هستی‌شناختی حکمت و معرفت اسلامی، نظر و عمل انسان و به‌تبع انسان، جامعه، حقایقی درهم‌تنیده‌اند؛ درنتیجه تبیین بنیادهای عقلانیت در پیوند وجودی با جوهر عقلانی و فطرت تعالی‌یابندۀ نوع انسان، همراه با درک وجودی و معرفتی، به نحو توأمان رقم خواهد خورد. متناظر با مبادی وجودی و معرفتی، روش پیشرفت شناسایی می‌شود. با درک این معنا، مقالۀ حاضر سعی دارد با بهره‌گیری از روش تحلیل عقلانی موضوعات و مسائل در چارچوب مفهومی و نظری مبانی حکمی و معرفتی اسلامی به تبیین عقلانیت پیشرفت بپردازد. در این راستا به تبیین تقوّم معرفتی و نحوۀ امتدادیابی اجتماعی و تاریخی اندیشۀ پیشرفت، التفات به چیستی فهم منقَّح واقعیت پیشرفت، تبیین لایه‌های معرفت و واقعیت در تناظر با مراتب وجودی انسان و عالَم انسانی، شناسایی چیستی تعالی و چگونگی تحقق نظری و عملی آن و مراتب استکمال عقلی در ابعاد تعالی انفسی (فرهنگی) و آفاقی (تمدنی) جامعۀ انسانی و روند تحقق پیشرفت در پرتو عبودیت، تعالی وجودی و شکوفایی عقلانی انسان پرداخته و تلاش کرده است تصویری از «عقلانیت پیشرفت» از منظر حکمت و معرفت اسلامی ارائه نماید. %U https://qabasat.iict.ac.ir/article_699923_91e58a9e5bbcf1c88c702798d51eebf8.pdf