پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که آیا فلسفة دین و الهیات موسوم به جهانی، میتواند با رویکرد اسلامی دنبال شود یا نه؟ فلسفة دین اجمالاً عبارت است از تأمل عقلی بیروننگرانه در باب دین. این قسم معرفت، از سنخ فلسفههای مضاف و معرفت درجة دوم است و آشکارا از کلام (الهیات)، دینپژوهی و فلسفه متمایز است و با بهرهگیری از توانایی عقل نظری، به ارزیابی معتقدات ادیان و پدیدار عمومی دین میپردازد. در این نوشتار نشان داده خواهد شد فلسفة دین با رویکرد اسلامی امکانپذیر است و میتواند در مسیر تحقق قرار گیرد. اما از محوریترین مسائل فلسفة دین در روزگار ما، مسئلة الهیات جهانی است، تا آنجا که به نظر میرسد آنگاه میتوان از فلسفة دین با رویکرد اسلامی دفاع کرد که تکلیف این مسئلة مهم نیز با رویکرد اسلامی روشن شود. الهیات جهانی میکوشد بدون اتکای انحصاری بر یک دین خاص، بلکه بر مبنای مشترکات ادیان مختلف جهان، تبیینی روزآمد و قابلپذیرش از پدیدار عمومی دین ارائه دهد. اصلیترین مبنای الهیات جهانی در غرب، تکثرگرایی دینی است؛ اما نوع نگاه قرآن به مسئله دیگرادیان، با این مبنا سازگاری ندارد، بلکه بیشتر با شمولگرایی تناسب دارد و مبنای گفتوگوی بین پیروان ادیان را تکثرگرایی اجتماعی از طریق تساهل و مدارای پیروان ادیان میداند. اما این بدان معنا نیست که قرآن با اصل پیریزی یک «الهیات جهانی» مخالف است، بلکه بر عکس با نظر به برخی آموزههای قرآنی میتوان الهیاتی جهانی بر مبنای آموزههای مشترک ادیان، معنویت و تقدس، عقلانیت و کرامت انسانی تأسیس کرد.