2024-03-29T15:06:36Z
https://qabasat.iict.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5179
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
بررسی تطبیقی برخی از ابعاد عشق الاهی از دیدگاه مولوی و آگوستین
صدیقه
بحرانی
محمدرضا
اسدی
در این نوشتار با هدف بررسی تطبیقی عشق الاهی در عرفان مولوی و آگوستین پس از بررسی مقایسهای آرای آنها با روش توصیفی و کتابخانهای در یافتیم که هسته اصلی افکار هر دو، مسئله عشق الاهی است و مشترکات بسیاری در نگاشتههای آن دو در مسئله عشق الاهی وجود دارد. هر دو عشق را علت آفرینش و فراگیر در تمام هستی دانسته، آغاز آن را از سوی خداوند میدانند؛ همچنانکه رسیدن به آرامش، شادی و لذت حقیقی را در پرتو عشق الاهی میدانند؛ اما در پیوند میان عشق الاهی و علاقه به دیگران مخصوصاً همسر اختلافاتی میان آن دو دیده میشود؛ آگوستین همسر خود را به خاطر عشق الاهی رها ساخته؛ اما مولوی علاقه زن و شوهر به یکدیگر را از الطاف الاهی میداند. این اختلاف ناشی از مبانی پذیرفتهشده توسط آنها یعنی جایگاه ازدواج و میل جنسی در اسلام و مسیحیت است؛ زیرا در اسلام ازدواج امری ذاتاَ مقدس است؛ اما در مسیحیت شری ضروری است.
واژگان کلیدی: عشق الاهی
مولوی
آگوستین
اسلام
مسیحیت
2018
07
23
5
36
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32316_35328ef2c3f92b7890956c31c0852be2.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
دیانت و مدرنیّت (رویکرد نظریه پردازان اجتماعی در باب رویارویی و دگرگونی دین با مدرنیته نخست و پسین)
حسین
حیدری
جواد
روحانی رصاف
خدیجه
کاردوست فینی
خاستگاه تاریخی و جغرافیایی مدرنیته به اروپای سدههای پانزدهم و شانزدهم میلادی باز میگردد؛ ولی بیگمان تأثیر روزافزون آن تا دورترین نقاط جهان تا کنون کشیده شده و در جهت همسانسازی فرهنگی ملل مختلف همچنان به پیش میتازد. یکی از مهمترین ویژگی مدرنیته از آغاز تا اواخر دهه 1960، مخالفت با دین، سنت و گذشته بوده است؛ ولی از آن زمان به بعد، بهتدریج جهان شاهد رشد گرایشها نسبت به دین و سنت بوده است؛ به گونهایکه دوره جدید را برخی پسامدرنیته نام نهادهاند. آنتونی گیدنز معتقد است عناصر ذاتی مدرنیته در دوره جدید حتی به صورت تشدیدشده همچنان پابرجاست؛ زیرا گوهر مدرنیته نه ضدیت با سنت، بلکه تکثرگرایی است. این جستار پس از ذکر ویژگیهای معرفتشناسی، هستیشناسی و جامعهشناسی مدرنیته به مقایسه رویکردهای دوره نخست و متأخر آن میپردازد و به تحلیل عوامل این تغییر جهتگیری از قبیل ناکامی علم در پاسخگویی به پرسشهای بنیادین بشر و معنای زندگی، تردید معرفتشناختی در مبانی علوم، پیدایی بحرانهای اجتماعی و روانی و حتی تغییرات در مبانی ادیان کلاسیک و پیدایی جنبشهای نوپدید دینی و... میپردازد و راه نجات بحرانهای بنیانکن بشری را هم دگرگونی در مبانی علوم و فنون جدید و هم دگرگونیهای اساسی در مبادی اندیشه دینی و سنتی میداند.
واژگان کلیدی: مدرنیته متقدم
مدرنیته متأخر
سکولاریزم
جنبشهای نوپدید دینی
معنویت
2018
07
23
38
66
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32394_00b1d85cb3437aa5d4c8940853064a57.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
الگوی اثربخش اسلامی ایرانی پیشرفت در جهان اسلام
شعیب
بهمن
بررسی روند تاریخی و تأثیرگذاری الگوهای غربی توسعه نشان میدهد که این الگوها نقش مهمی در جهتدهی به رویکرد کشورهای مختلف بهخصوص کشورهای اسلامی ایفا کردهاند؛ به نحوی که کشورهای استفادهکننده از الگوهای غربی توسعه به نوعی وابسته به قدرتهای بزرگی بودهاند که این الگوها را ابداع و حمایت کردهاند. در این میان با توجه به تأثیری که الگوهای غربی توسعه بر کشورهای اسلامی گذاشتهاند، طرح الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توسط مقام معظم رهبری موجب توجه به ابعاد خارجی و کاربرد آن در حوزه جهان اسلام نیز شده است؛ زیرا چنین الگویی با توجه به اهداف متعالی انقلاب اسلامی نمیتواند صرفاً متوجه داخل کشور باشد. بر این اساس نوشتار حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چگونه میتواند الگویی اثربخش در جهان اسلام مطرح شود؟». مقاله در پاسخ به پرسش مذکور، ضمن اشاره به تأثیرگذاری آموزههای نظری الگوهای غربی توسعه بر کشورهای اسلامی، میکوشد چگونگی اثربخشی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در جهان اسلام را تبیین کند.
واژگان کلیدی: الگوهای توسعه
الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
جهان اسلام
پیشرفت مستقل
الگوی اثربخش
2018
07
23
67
88
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32395_944407954daaff9a467c7b7555409ef8.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
بررسی آموزۀ کمال الهی در الهیات پویشی
منصور
نصیری
میتوان گفت در همۀ مکاتب و دیدگاههای مربوط به صفات الهی، اصل کمال الهی مورد تأکید قرار گرفته است؛ اما طرفداران الهیات پویشی در عین اذعان به کمال الهی، صفات الهی را به نحوی تفسیر میکنند که نتیجۀ آن، عقیده به «کمال نسبی» برای خداست. این تفسیر هم با خداباوریِ توحیدی/ کلاسیک و هم با ادلۀ عقلی ناسازگار است. در این مقاله، با رویکرد فلسفه دین، دیدگاه الهیات پویشی دربارۀ کمال الهی را در پنج محور اصلیِ بررسی کردهایم: پویش، تناهی، تناهی صفات، تغییرپذیری، و حلول خدا. بر اساس این بررسی، تفسیر مزبور، دچار نقائص و پیامدهای نامطوبی است که به لحاظ دینی و عقلی مردودند.
واژگان کلیدی: الهیات پویشی
همهدرخداباوری
کمال الهی
خداباوریِ توحیدی
پویش
تناهی ذات و صفات
2018
07
23
89
119
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32396_440a88d92d986b997bdf0c9cf88a3e66.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
مرگاندیشی از منظر اروین یالوم و تأثیر آن بر معنابخشی به زندگی
زهراسادات
هاشمی
امیر عباس
علی زمانی
مهدی
زمانی
ولی اله
خوش طینت
شیوه مواجهه آدمی با مقوله مرگ تأثیر شگرفی بر شیوه زیستن او دارد بهگونهایکه میتواند انسان را به سوی زندگی اصیل و معنادار سوق دهد یا موجب یأس، ناامیدی و پوچی و بیمعنایی زندگی باشد. در این مقاله ما با تأکید بر آرای یالوم به بررسی تأثیر مرگاندیشی بر معناداری یا بیمعنایی زندگی آدمی میپردازیم. رویکرد یالوم در این باب متأثر از برخی فیلسوفان اگزیستانس است. یالوم تلاش میکند به ما بیاموزاند چگونه با خیرهشدن به مرگ و پذیرفتن واقعیت آن از زندگی تکراری و ملالآور هر روزی فاصله بگیریم. در پایان مقاله برخی از ملاحظات انتقادی در باب دیدگاه یالوم مطرح میشود . اساسیترین ملاحظه این است که مرگآگاهی گرچه به عنوان یک نوع آگاهی میتواند شرط لازم برای رسیدن به معنا باشد، ولی هرگز شرط کافی نیست. ضرورت و نگاه مثبت انسان به شرایط زندگی پس از مرگ میتواند موجب نوعی خوشبینی و امید نسبت به آینده زندگی باشد که چنین خوشبینی شرط معناداری زندگی است.
واژگان کلیدی: مرگ
مرگاندیشی
معنای زندگی
یالوم
اگزیستانسیالیسم
2018
07
23
121
150
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32397_e38cc8d45ae1d4eef5f3ea013d9ceb7f.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
مهارتهای تفکر هنرمند در ارتقای حسنبینی با بهرهمندی از آیات قرآن
مهناز
احتشامی
فرهنگ
مظفر
احمد
امین پور
احمدرضا
اخوت
ارتقای تفکر غایتنگر در هنرمند از مهمترین مؤلفههای مؤثر در ارتقای حسنبینی اوست. خداوند در قرآن همواره هدایتکننده انسان به سمت چنین تفکری است و بدین جهت برای دستیابی به کارآمدترین مهارتهای ارتقادهنده تفکر هنرمند، کلام الهی میتواند به عنوان بهترین شاخص در ارائه الگوی تفکر صحیح و شایسته نسبت به موضوعات مد نظر قرار گیرد. برای این منظور چنانچه هر یک از آیات قرآن، بر مبنای مؤلفههای ساختاری تفکر مورد تحلیل قرار بگیرند، شیوه خاصی از تفکر صحیح در موضوعات را به دست میدهند که این شیوهها به تناسب نوع نیاز، غرض و رویکرد به موضوع، از هم متمایز میشوند و بدین ترتیب با در اختیار قرار گرفتن انواع متفاوتی از شیوهها، تفکر هنرمند در فرایند خلق اثر هنری، میتواند متناسب با نیازهای حقیقی جامعه مخاطب ساماندهی شده و به سمت حسنبینی در موضوع سوق یابد.
واژگان کلیدی: هنرمند
فرایند خلق اثر هنری
حسنبینی
مهارت تفکر
مشاهده
2018
07
23
151
173
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32398_197d0360174d47a8f5a41bd21be91a7b.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
بررسی و نقد شر و رابطه آن با وجود خدا از نگاه جان هیک، آگوستین و تئودیسه ایرنائوسی (با تکیه بر کتاب شر و خدای عشق جان هیک)
محمد
محمدرضایی
لیلا
روستایی پاتپه
از دیدگاه جان هیک شر امری وجودی است و برای توجیه و تعریف آن، نظریه عدل الهی ایرنایوسی را بیان و صورت جدیدی را به آن بخشیده است. آرا و نظریات متنوعی درباره مسئله وجود خداوند، شر و خیر بیان شده است. برخی وجود شر را مهمترین و یگانه عامل انکار وجود خداوند میدانند و برخی از دینداران دیدگاهشان بر خلاف آنهاست. آنچه در این پژوهش به آن پرداخته میشود، بررسی و نقد مسئله متافیزیکی شر و رابطه آن با وجود خدا است. در این مهم تمرکز ما بر پاسخهای جان هیک به مسئله شر است؛ ازاینرو بر آنایم گزارشی از اصول شر و خیر از نگاه جان هیک ارائه دهیم تا پاسخگوی این پرسش اصلی باشیم «که جایگاه شر در ساختار علّی آفرینش چه میتواند باشد». هدف از این نوشتار آن است که بیان کنیم که در آفرینش جهان توسط خداوند و وجود شرور در جهان تناقضی حاصل نیست و خداوند علت شرور نیست و همچنین وجود مسئله شر بر مبنای ضرورت و مشیت الهی است؛ اما از نگاه هیک مصلحت وجود شر برای ما قابل درک نیست و این یک امر رازآلود برای بشر است.
واژگان کلیدی: خدا
نظریه عدل الهی
شرور اخلاقی
شرور طبیعی
نظریه عدل الهی مبتنی بر پرورش روح
جان هیک
2018
07
23
174
198
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32399_20693318c63e36424ce9b783ac80eaad.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
مسئلهشناسی کثرت روششناختی در علم اجتماعی اسلامی (تأکید بر ابعاد چیستی)
سیدرضا
کلوری
ابراهیم
فیاض
کثرتگرایی روشی در ادبیات اندیشمندان مسلمان که متفاوت اراده شده، موجب ابهاماتی گردیده است. در مطالعات اجتماعی با رویکردهای اسلامی، به ندرت میتوان ترکیب روشها را در معنای شایع اخیر دانش اجتماعی (ترکیب روشهای کمی و کیفی) مشاهدهکرد و غالب ایدهها در این باب، ناظر به حیثیت مطلوبیت کثرتگرایی است تا بحث از امکان. بسیاری از آنان تکثر روشی را امری مطلوب و گاهی ضروری تلقیکرده، تعارضات معرفتی عمدهای با مبانی اساسی معرفتشناسی و دیگر مبانی اسلامی در این باره نمیبینند. این مقاله با روش اکتشافی، تعارضات محتمل پاسخنیافته بسیاری را در این باره آشکار میسازد؛ گرچه الزاما بر نفی امکان کثرتگرایی و مطلوبیت آن نیز دلالت و تاکید ندارد. این مطالعه پیشنیازی برای پژوهش پردامنه کثرتگرایی روششناختی علم اجتماعی اسلامی است و زوایه اصلیاش کثرتگرایی روشی در سطوح متدولوژیک است. مساله اصلی این تحقیق ابعاد چیستی کثرتگرایی روشی به منظور دستیابی به تلقیهای حتیالامکان همسو در این باره است؛ یعنی آنچه برای بررسی دو فاز کلان مساله امکان و مبانی ضروری است.
واژگان کلیدی: کثرتگرایی روشی
علم اجتماعی اسلامی
روش
پارادایم
مبانی
معرفتشناختی
2018
07
23
199
229
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32414_952757aa11bd8d0cfe48c799fc1e48a6.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
قبسات
1029-4538
1029-4538
1397
23
88
الزامات مبناگرایانه مصلحان فرهنگی در پرتو اسفار اربعه ملاصدرا
مجتبی
سپاهی
محسن
شیراوند
نگرش کلنگر حکمت متعالیه از چنان جامعیتی برخوردار است که بر اساس آن قواعد این نحله فلسفی صلاحیت بهکارگیری در علوم بینرشتهای را دارا شده است. بررسی مسئله فرهنگ را میبایست از این سنخ موضوعات دانست. فرهنگ خود مقولهای بینرشتهای است که از درونمایهای اجتماعی، دینی و سیاسی بهره میگیرد. مسائل انسانی از قبیل ارزشها و ضد ارزشها در کانون توجه این حوزه قرار دارد. فرهنگ هر جامعه بسته به جهانبینی افراد آن جامعه متغیر است. اموری همچون ظلم و ستم، عدالت و بیعدالتی، دانایی انسانها و یا جهل به حقایق و مبارزه با کجاندیشیها در کانون توجه آن قرار دارد. حکمت متعالیه بهخصوص اسفار اربعه با قواعد الهی و فلسفی خود میتواند در این حوزه نقشآفرینی نماید. بر این باوریم که در اسفار اربعه اصولی نهفته که یک مصلح عرصه مسائل فرهنگی باید جهت موفقیت خود در اجتماع از نقش آنها مطلع باشد؛ به نحوی که بدون آگاهی از این امور هیچ موفقیت واقعی در عرصه فرهنگ حاصل نخواهد شد. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که کدامین مؤلفههای اسفار اربعه از الزاماتی است که مصلح اجتماعی در هدایت مردم بدانها نیازمند است. از نتایج این پژوهش که به شکلی بنیادین و با روش اسنادی تحلیلی به مقوله پیشفرضهای فرهنگی پرداخته، ارائه پارادایمی نو در بهتصویرکشاندن مسئله فرهنگ با پردازش اسفار اربعه ملاصدراست.
واژگان کلیدی: مصلح فرهنگی
فرهنگ
اسفار اربعه
حکمت متعالیه
ملاصدرا
2018
07
23
231
261
https://qabasat.iict.ac.ir/article_32415_6ff5332d0cb8a78a85e2060356cf5586.pdf