رؤیاانگاری وحی؛ از پاشانی چینش آیات قرآن تا پرش و گسست قصص قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس

2 مدرس و مدیر گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان

چکیده

مطالعه پیش رو دربردارنده نقد ادله و شواهد قرآنی‏ای است که در جهت تبیین مبنای رؤیاانگاری وحی ارائه شده است. بخش اول نقد به روش مؤلف مربوط است. نویسنده محترم بر خلاف مدعای رویکرد پدیدارشناختی، نگرشی تحویل‏نگر به قرآن دارد. بر خلاف نظر ایشان قرآن اگر بر هر خواننده بی‎طرفی عرضه شود، وجه خطابی آن آشکار خواهد شد. بر خلاف مدعا پاشانی چینش آیات قرآن مستلزم رؤیاگون‎بودن آن نخواهد بود. پراکندگی آیات برخی سوره‎های قرآن همانند مائده و احزاب یا نور می‎تواند مؤید ناکارآمدی برخی انواع تفسیر قرآن در قبال این گونه آیات باشد؛ آن‎چنان‎که در بین مفسران بزرگ بدان تصریح شده است. تکرار قصص قرآنی مصداق حقیقی تکرار نیست و در هر بار مشتمل بر مفاهیم جدیدی است. با فرض پذیرش تکرار، این تکرار بی‏هدف نیست و به جهت اهداف تربیتی و اخلاقی است. پرش و گسست زمانی موجود در قصص قرآنی نافی وجه خطابی آن نیست؛ زیرا قرآن صرف کتاب داستان نیست و اینکه برخی داستان‏های آن دارای گذشته نگری و گسست هستند، کاملاً متلائم با ادبیات داستانی پرطمطراق بوده و مؤید جامعیت حداکثری آن خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Supposing Revelation as Dream; from the Dispersal Arrangement of Qur’an’s Verses to the Discontiuity of Qur’anic Stories

نویسندگان [English]

  • mohammad nejati 1
  • abbas TAGHAVI 2
1 associate professor of Islamic theology and philosophy, Azad Islamic University, Bandar-Abbas campus
2 Moderator and Director of Islamic Education Department of Hormozgan University of Medical Sciences
چکیده [English]

This article will criticize Qur’anic reasons and testaments used to explain the base of ‘supposing revelation as dream’ [theory]. The first part is a criticism of the author’s method. The author has claimed to have a phenomenological approach while he has a reductionist view to the Qur’an. If [the Holy] Qur’an is presented to any fair-minded reader, its addressing mood will be clear. Unlike the [author’s] claim, the dispersal arrangement of Qur’an’s verses does not imply being like a dream; [yet] the dispersion of the verses of some Qur’an’s surahs – such as Ma’edeh, Ahzab or Nur – may approve the inefficiency , as declared by great philosophers, of some kinds of Qur’an’s inerpretations presented for these verses.  The repitition of Qur’an’s stories is not a real instance of repitition; each time it contains new concepts. Even if we accept there is repitition, it is not pointless; it has educational and moral purposes. The temporal discontinuity of Qur’an’s stories does not deny its addressing mood because Qur’an is not a mere story book; and although some of Qur’an’s stories look to the past and are discontinous, but this is completely compatible with the pompous narrative literature and approves its maximal comprehensiveness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’an
  • stories
  • Discontinuity
  • Interpretation
  • Revelation
  • Supposing revelation as dream
  1. قرآن مجید.

    1. احمدی، بابک؛ ساختار و هرمنوتیک؛ تهران: گام نو، 1380.
    2. بازرگان، عبدالعلی؛ «هــوى یا هــدى در کلام وحى»، منبع اینترنتی به نشانی:
    3. http: //www. sayenews. com
    4. حجتی، محمدباقر؛ پژوهشی در تاریخ قرآن؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1360.
    5. خمینی، روح‌الله؛ صحیفه نور؛ قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، [بی‎تا].
    6. خویی، سید ابوالقاسم؛ رمزهای اعجاز؛ ترجمه جعفر سبحانی؛ تهران: موسسه امام صادقA، 1385.
    7. خرمشاهی، بهاالدین؛ قرآن شناخت؛ تهران: طرح نو، 1374.
    8. رامیار، محمود؛ تاریخ قرآن؛ تهران: امیرکبیر، 1362.
    9. ریمون، کنان؛ روایت داستانی: بوطیقای معاصر؛ ترجمه ابوالفضل حری؛ تهران: نیلوفر، 1387.
    10. سروش، عبدالکریم؛ بسط تجربه نبوی؛ تهران: صراط، 1378.
    11. ـــــ؛ «بسط تجربه نبوی»، مجله کیان؛ ش39، 1376.
    12. ـــــ؛ قبض و بسط تئوریک شریعت؛ تهران: صراط، 1374.
    13. ـــــ؛ «محمد ˆ راوی رؤیاهای رسولانه»، منبع اینترنتی به نشانی: www. dinonlin. com، تاریخ بازیابی 1392.
    14. طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، [بی‌تا].
    15. ـــــ؛ قرآن در اسلام؛ تهران: [بی‌جا]، 1361.
    16. معرفت، محمدهادی؛ التمهید فی علوم القرآن؛ قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، 1405ق.
    17. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ قم: چاپخانه مدرسه امیرالمؤمنین، 1380.
    18. نجاتی، محمد و مصطفی مؤمنی؛ «رؤیاانگاری وحی: از کارآمدی تعبیر قرآن تا انکار تفسیر قرآن»، اندیشه نوین دینی؛ ش51، زمستان 1386، ص25-40.
    19. هوسرل، ادموند؛ ایده پدیده‎شناسی؛ ترجمه عبدالکریم رشیدیان؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1386.