بررسی تحلیلی مسئله جاودانگی و عدم جاودانگی عذاب مسلمان گناهکار در مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی قم

2 استادیار دانشگاه تهران، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی

چکیده

بیشتر متکلمان اسلامی بر خلود و جاودانگی کفار در آتش جهنم اجماع دارند؛ اما درباره مسلمان گناهکار اختلاف نظر بسیاری وجود دارد. برخی از متکلمان اسلامی به جاودانگی مسلمان گناهکار در آتش جهنم معتقد بوده و برخی این مطلب را نفی کرده‌اند. از این میان، فرقه‌های خوارج، معتزله و زیدیه، مسلمان گناهکار را در آتش جهنم جاودانه می‌دانند؛ اما اشاعره، ماتریدیه، سلفیه و امامیه قائلند که مسلمان گناهکار در آتش جهنم جاودانه نیست. اسماعیلیه نیز امر را دایر مدار ولایت کرده و مسلمان گناهکار ولایت‌مدار را غیرمخلد و گناهکار بدون ولایت را مخلد در آتش جهنم می‌داند.
قائلین به جاودانگی به آیاتی استناد کرده‌اند که مفهوم آن این است که نافرمانان از خدا و رسولش، جاودان در آتش هستند. نیز به سه دلیل عقلیِ منع استحقاق و تفضل بر مرتکب کبیره، منع از اجتماع استحقاق ثواب و عقاب و قبح ذمّ محسن استناد جسته‌اند. در نقد این ادعا علاوه بر اینکه آیات و دلایل عقلی متعددی وجود دارد، باید گفت این آیات شامل فساق نمی‌شود، بلکه مختص کفار است. جاودانگی هم به معنای دوام و ابدی‌بودن نیست. نیز این آیات معارض با آیات خلود درباره وعد است، ضمن آنکه دلیل عقلی معتقدان به جاودانگی هم باطل است؛ چون ادعای آنان مستلزم احباط است و قول به احباط عمل باطل است؛ در عین حال معارض نص آیات قرآن و مستلزم ترجیح بلامرجح است. علاوه بر اینکه برداشتن عقاب از مسلمان گناهکار، نشانه رحمت و احسان خداوند است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analyze and study of immortality and mortality of sinful Muslim's punishment in Islamic schools

نویسندگان [English]

  • Sayed Mohammad Mahdi Hosein-pour 1
  • Hamid malekmaka 2
1
2
چکیده [English]

The most of Islamic theologians admit immortality of unbelievers the fire of Hell, but there is difference of opinion about sinful Muslim. Some of Islamic theologians admit immortality of sinful Muslim the fire of Hell and some denied them. Kharijites, Mu'tazilites and Zaidis admitted that sinful Muslim is immortality of on fire of Hell, but Ash'arites, Maturidites, Salafism and Imamiyya admitted that sinful Muslim is mortality of on fire of Hell, also Ismaelites admitted that sinful Muslim without Vellayat (Imamat) is immortality of on fire of Hell. The believers of immortality referring to Verse that disobedient of God and Apostle of God are immortality on fire of Hell, and also argue to three rational argument: the abstain of deserving and benevolence on the grave sinner, the abstain of aggregation and benevolence of reward and punishment, and the badness of virtuous's blame. The Verses and rational arguments reject that claimant. These verses  applies to unbelievers alone, and don't applies lascivious, as immortality isn't eternal and constant. The believers of immortality's rational argument is wrong; because theirs claim requiring to cancellation. The cancellation is abrogated action, as it contrary to  verses and   requiring to preponderant without a preponderant.  The forgiveness of sinful Muslim's punishment is sign of benevolence and beneficence of God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Immortality
  • Sinful Muslim
  • hell
  • Intercession
  • Theological schools in Islam