بررسی و نقد ایده «تفسیر پلورالیستی قرآن بر مبنای هرمنوتیک فلسفی مدرن»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

هرمنوتیک فلسفی مدرن که طی سده اخیر در میان جمعی از اندیشمندان غربی در باب چیستی فهم و تفسیر متون ظهور یافته، برخی از نویسندگان اسلامی را بر آن داشته است بر مبنای آن به ایده تفسیر پلورالیستی قرآن روی آورند و با تکیه بر پاره­ای مبانی و مفروضات قطعی حوزه تفسیر به تنسیق و تثبیت این دیدگاه بپردازند. بنای چنین دیدگاهی بر پایه هرمنوتیک فلسفی از جهات مختلف با چالش­های جدی مواجه است؛ زیرا نه هرمنوتیک فلسفی به دلیل نقدهای استواری که بر آن شده است از چنین قابلیتی برخوردار است که بتواند به عنوان پایه و زیرساخت یک دیدگاه حساس و ذوابعاد به شمار آید و نه تفسیر پلورالیستی قرآن ایده­ای است که با مبانی و مفروضات قطعی در حوزه تفسیر قرآن همخوانی داشته باشد یا بتواند به‏درستی از عهده اهداف بنیادی این حوزه برآید. این پژوهش که از نوع کتابخانه­ای است و به روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی به انجام می­رسد، در صدد است با تبیین دیدگاه تفسیر پلورالیستی قرآن و چگونگی ابتنای آن بر هرمنوتیک فلسفی مدرن، آن را از دو زاویه مبنایی و بنایی در معرض نقد قرار دهد. محصول نهایی این پژوهش آن است که دیدگاه تفسیر پلورالیستی قرآن نه فقط با مبانی و مفروضات عام حوزه تفسیر که حتی با مبانی و مفروضاتی که مقبول صاحبان همین دیدگاه است نیز سر سازش ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigation and Criticism of the Idea of “Pluralistic Interpretation of Qur’an on the Basis of Modern Philosophical Hermeneutics”

نویسنده [English]

  • Ibrahim Kalantari
Associate professor of Tehran University, group of Islamic studies.
چکیده [English]

The modern philosophical hermeneutics, which has appeared among a group of Western scholars regarding how to understand and interpret texts, has become a basis for some Islamic writers to tend to pluralistic interpretation of the Qur’an. They have tried to arrange and prove this idea using some definite basis and assumptions of Qur’an’s interpretation. There are some serious challenges to consider philosophical hermeneutics as a base for this view; because neither philosophical hermeneutics has the capability of being the basis and foundation for such critical and multi-dimensional view – considering it is hardly criticized – neither the pluralistic interpretation of the Qur’an is compatible with the definite bases and assumptions of Qur’an’s interpretation or can fulfill its basic purposes. Explaining the pluralistic interpretation of Qur’an and how it is based on the modern philosophical hermeneutics, this librarian research tries to criticize the basis and foundation of the pluralistic interpretation of Qur’an, using a descriptive, analytic and critical method. The outcome of this research is that not only the pluralistic interpretation of Qur’an is not in accordance with the general basis and assumptions of Qur’an’s interpretation; it is also incompatible with the accepted bases and assumptions of the owners of this view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interpretation of Qur’an
  • Philosophical Hermeneutics
  • Cognitive Pluralism
  • Interpretational Pluralism

مراجع

  1. *      قرآن کریم.

    1. احمدی، بابک؛ ساختار و تأویل متن؛ چ4، تهران: نشر مرکز، 1378.
    2. بیات، عبدالرسول؛ فرهنگ واژه­ها؛ چ3، قم: مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی، 1386.
    3. حنفی، حسن؛ التراث و التجدید (موقفنا من التراث القدیم)؛ بیروت: المؤسسة الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع، 1412ق.
    4. خسروپناه، عبدالحسین؛ کلام جدید با رویکرد اسلامی؛ قم: نشر معارف، 1389.
    5. ریخته‎گران، محمدرضا؛ «گادامر و هابرماس»، ارغنون؛ ش7 ـ 8، 1374.
    6. زرقانی، محمد بن عبدالعظیم؛ مناهل العرفان فی علوم القرآن؛ مصر: دار احیاء الکتب العربیه، [بی‎تا].
    7. زرکشی، بدرالدین؛ البرهان فی علوم القرآن؛ بیروت: دار الفکر، 2001م.
    8. سروش، عبدالکریم؛ «صراط‎های مستقیم سخنی در پلورالیسم دینی؛ مثبت و منفی»، ماهنامه کیان؛ دوره 7، ش36، 1376.
    9. سیوطی، جلال‎الدین؛ الأتقان فی علوم القرآن؛ بیروت: دار المعرفه، [بی‎تا].
    10. طباطبایی، محمدحسین؛ شیعه در اسلام؛ قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1379.
    11. ـــــ؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ4، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1414ق.
    12. غفاری قره‎باغ، سیداحمد؛ «هرمنوتیک فلسفی گادامر در بوته نقد»، ماهنامه معرفت؛ ش128، 1387.
    13. قاسمی، جمال‏الدین؛ محاسن التأویل؛ بیروت: دار الفکر، 1389ق/ 1978م.
    14. قرطبی، محمد بن احمد؛ الجامع لأحکام القرآن؛ مصر ـ قاهره: دارلفکر، 1387ق.
    15. کلانتری، ابراهیم؛ قرآن و چگونگی پاسخگویی به نیازهای زمان؛ قم: نشر معارف، 1382.
    16. کلانتری، ابراهیم؛ وحی قرآنی؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1396.
    17. کلینی، محمد بن یعقوب؛ اصول کافی؛ ترجمه سیدجواد مصطفوی؛ تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، [بی‎تا].
    18. کوزنزهوی، دیوید؛ حلقه انتقادی؛ ترجمه مراد فرهادپور؛ تهران: انتشارات گیل با همکاری انتشارات روشنگران، 1371.
    19. مجتهد شبستری، محمد؛ هرمنوتیک قرآن و سنت؛ تهران: نشر نو، 1375.
    20. معرفت، محمدهادی؛ تفسیر و مفسران؛ قم: مؤسسه فرهنگی التمهید، 1379.
    21. ابوزید، نصر حامد؛ نقد گفتمان دینی؛ ترجمه حسن یوسفی اشکوری و محمد جواهر کلام؛ تهران: دیدآور، 1383.
    22. واعظی، احمد؛ درآمدی بر هرمنوتیک؛ چ8، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1397.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار