الزامات مبناگرایانه مصلحان فرهنگی در پرتو اسفار اربعه ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اصفهان

2 استادیارگروه معارف اسلامی دانشگاه اصفهان

چکیده

نگرش کل‌نگر حکمت متعالیه از چنان جامعیتی برخوردار است که بر اساس آن قواعد این نحله فلسفی صلاحیت به‏کارگیری در علوم بین‏رشته‏ای را دارا شده است. بررسی مسئله فرهنگ را می‏بایست از این سنخ موضوعات دانست. فرهنگ خود مقوله‌ای بین‏رشته‌ای است که از درونمایه‌ای اجتماعی، دینی و سیاسی بهره می‌گیرد. مسائل انسانی از قبیل ارزش‎ها و ضد ارزش‏ها در کانون توجه این حوزه قرار دارد. فرهنگ هر جامعه بسته به جهان‏بینی افراد آن جامعه متغیر است. اموری همچون ظلم و ستم، عدالت و بی‏عدالتی، دانایی انسان‏ها و یا جهل به حقایق و مبارزه با کج‏اندیشی‌ها در کانون توجه آن قرار دارد. حکمت متعالیه به‏خصوص اسفار اربعه با قواعد الهی و فلسفی خود می‌تواند در این حوزه نقش‏آفرینی نماید. بر این باوریم که در اسفار اربعه اصولی نهفته که یک مصلح عرصه مسائل فرهنگی باید جهت موفقیت خود در اجتماع از نقش آنها مطلع باشد؛ به نحوی که بدون آگاهی از این امور هیچ موفقیت واقعی در عرصه فرهنگ حاصل نخواهد شد. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که کدامین مؤلفه‌های اسفار اربعه از الزاماتی است که مصلح اجتماعی در هدایت مردم بدانها نیازمند است. از نتایج این پژوهش که به شکلی بنیادین و با روش اسنادی تحلیلی به مقوله پیش‌فرض‌های فرهنگی پرداخته، ارائه پارادایمی نو در به‌تصویرکشاندن مسئله فرهنگ با پردازش اسفار اربعه ملاصدراست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Foundational Obligations of Cultural Reformers Considering Molla-Sadra's 'Asfar Arba'eh'

نویسندگان [English]

  • m s 1
  • m sh 2
1 Assistant professor of Isfahan University, group of Islamic knowledge
2 Assistant professor of Isfahan University, group of Islamic knowledge (head of writers)
چکیده [English]

The wholistic view of the transcendental wisdom is so comprehensive that it’s philosophical principles is worth being used in interdisciplinary sciences. The investigation of culture should be considered as one of these subjects. Culture is itself an interdisciplinary subject which has a social, religious and political content. Human matters such as values and anti-values are the greatly noticed in this field. The cultures of all societies based on the world-view of its members vary. The central matters noticed in one's world-view are oppression, justice and injustice, human's knowledge or their unawareness of realities and struggling against deviousness. The transcendental wisdom and especially the 'Asfar Arba'eh', with its philosophical and Divine rules, can be effective in this field. I believe there are some principles hidden in 'Asfar Arba'eh' which a reformer of cultural matters should be aware of  to achieve success in the society; such that no real success will be achieved, in cultural fields, for the ones who are not aware of these matters. The purpose of this research is to answer this question: which parameters of 'Asfar Arba'eh' should be necessarily known by a social reformer to guide people. One of the results of this research, which has fundamentally dealt with cultural pre-suppositions and has used an analytic-documentary method, is to present a new paradigm to depict the matter of culture processing 'Asfar Arba'eh' of Molla-Sadra.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Cultural reformer
  • Culture
  • 'Asfar Arba'eh'
  • transcendental wisdom
  • Molla-Sadra

مراجع

  1. قرآن کریم.

    **   نهج‎البلاغه؛ ترجمه محمد دشتی؛ قم، موسسه فرهنگی انتشاراتی زهد، 1379.

    1. ابن‏بابویه (شیخ صدوق)؛ التوحید؛ ترجمه علی‌اکبر میرزایی؛ قم: نشر علویون، 1388.
    2. ابن‏خلدون؛ مقدمه؛ ج1، ترجمه محمدپروین گنابادی؛ تهران: نشر علمی فرهنگی، 1388.
    3. ابن‏سینا؛ الاشارات و التنبیهات؛ ج4، بیروت: مؤسسه نعمان، 1413ق.
    4. ابن‏عربی؛ فصوص‌ الحکم؛ همراه با تعلیقات ابوالعلا عفیفی؛ بیروت: دارالکتب العربی، 1400ق.
    5. ابوترابی، احمد؛ «روش‌شناسی حکمت متعالیه»، فصلنامه معرفت فلسفی؛ ش4، 1383.
    6. امامی جمعه، سیدمهدی؛ همایش نظریه فرهنگی صدرایی؛ اصفهان: دانشگاه اصفهان، 1394.
    7. آمدی، عبدالواحد محمد تمیمی؛ غررالحکم؛ ترجمه لطیف راشدی و سعید راشدی؛ تهران: نشرپیام علمدار، 1390.
    8. آملی، سیدحیدر؛ جامع‌الاسرار و منبع‌الانوار؛ ترجمه سیدیوسف ابراهیمیان آملی؛ تهران: نشر رسانش، 1388.
    9. بیدهندی، محمد و همکاران؛ فلسفه و محیط زیست؛ چ1، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1394.
    10. جوادی، مرتضی؛ «اسفار اربعه از دیدگاه عرفا و حکما»، مجموعه مقالات همایش صدرا؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381.
    11. جوادی، مرتضی؛ «بایسته‌های تعامل انسان و خلقت بر مبنای حکمت متعالیه»، مجموعه مقالات همایش صدرا؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1391.
    12. حسن‎زاده، حسن؛ دروس معرفت نفس؛ چ2، قم: نشر الف. لام. میم، 1392.
    13. سپه، شبنم؛ «انسان بر سر دوراهی سعادت و شقاوت از منظر حکمت متعالیه»، مجموعه مقالات همایش صدرا؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1391.
    14. شجاری، مرتضی؛ انسان‌شناسی در عرفان و حکمت متعالیه؛ تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز، 1388.
    15. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ تفسیر المیزان؛ ج4، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی؛ تهران: احرار، 1393.
    16. فارابی؛ آراء اهل المدینه الفاضله؛ ترجمه سیدجعفر شهیدی؛ تهران: طهوری، 1361.
    17. کلینی، محمدبن‌ یعقوب؛ کافی؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1365.
    18. محقق داماد، سیدمصطفی؛ «تعامل بین اخلاق محیط زیست و الهیات»، مجلة حکمت و فلسفه؛ ش6، 1383.
    19. ـــــ؛ «تجلی کلام الهی در طبیعت از منظر ملاصدرا»، مجموعه مقالات همایش صدرا؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1391.
    20. ملاصدرا؛ المبدأ و المعاد؛ تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی؛ تهران: انتشارات انجمن شاهنشاهی فلسفه ایران، 1354.
    21. ـــــ؛ المشاعر؛ تصحیح هانری کربن؛ چ2، تهران: طهوری، 1363الف.
    22. ـــــ؛ مفاتیح الغیب؛ به‌ کوشش محمد خواجوی؛ تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363ب.
    23. ـــــ؛ تفسیر القرآن‌ الکریم؛ ج3، به کوشش محمد خواجوی؛ قم: نشر بیدار، 1366الف.
    24. ـــــ؛ شرح‌ اصول‌ کافی؛ ج1، ترجمه محمد خواجوی؛ تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1366ب.
    25. ـــــ؛ المظاهر الالهیة؛ تصحیح و تحقیق سیدمحمد خامنه‏ای؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1378.
    26. ـــــ؛ کسر الاصنام الجاهلیة؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1381.
    27. ـــــ؛ الشواهد‌ الربوبیة؛ تحقیق و تصحیح سیدمصطفی محقق داماد؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382.
    28. ـــــ؛ الاسفار الاربعة؛ تصحیح و تحقیق علی‌اکبر رشاد؛ تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383.
    29. ـــــ؛ اسرار الآیات؛ تصحیح محمد موسوی؛ تهران: انتشارات حکمت، 1385.
    30. موسوی، سیدمحمدباقر؛ لوامع الانوار العرشیة فی شرح الصحیفة السجادیة؛ ج1، تهران: عترت، 1393.
    31. مولوی، جلال‏الدین محمد؛ مثنوی‌ معنوی؛ بر‌ اساس نسخه نیکلسون؛ تهران: انتشارات امیر مستعان، 1378.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار