تناسخ و نسبت آن با معاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

تناسخ چیست؟ چه ­گونه­هایی برای آن متصور است؟ واقعیت­ دارد یا پنداری واهی است و نه تنها محقق نبوده که امکان آن هم نیست و در هر صورت چه نسبتی با معاد و حیات جاوید اخروی می‌تواند داشته باشد؟ این مسئله اذهان بسیاری را به خود مشغول کرده است؛ چنان‌که گویی بر سر دوراهه تناسخ یا معاد قرار گرفته­اند. در این مقاله برآنیم- به یاری خداوند بزرگ- ابتدا چیستی تناسخ و اقسام آن، دلایل تناسخیان و پاره­ای از نقدهای وارد بر اصل مدعا و نیز ادله آن را بررسیده، سپس نسبت آن را با معاد بازیابیم. در روند این پژوهش هم از روش عقلی و هم تجربی بهره برده­ایم. ماحصل تحقیق، نفی تناسخ ملکی در همه اشکال آن، نارسایی تناسخ در تأمین کارکردهای معاد، ناسازی تناسخِ ملکی مطلق و نامحدود با اساس حیات اخروی و ناسازی تناسخِ ملکی محدود با خصوص معاد جسمانی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reincarnation and Its Relation with the Resurrection

نویسنده [English]

  • Hamidreza Shakerin
Associate professor of Pajuheshqah Farhanq va Andisheh Islami, group of the logic of understanding religion.
چکیده [English]

What is reincarnation and what are its different forms? Is it real or is it suppositional and not only it has not took place, it isn’t possible as well; in every case what is its relation with resurrection and the eternal world hereafter? This question strikes the minds of many people who see themselves between reincarnation and resurrection. I will try to study – with the help of God - the essence of reincarnation, in this article, and its different types and the reasons presented by the believers of reincarnation and some of the criticisms of the main idea and of its proofs; and then will investigate its relation with resurrection. I have used rational and experimental methods in this research. The result of this research is that it denies all the forms of worldly (molki) reincarnation; inability of the theory of reincarnation to ensure the outputs of resurrection, incompatibility of the absolute and infinite worldly reincarnation and the hereafter; and incompatibility of limited worldly reincarnation with resurrection of the body. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Reincarnation
  • Worldly reincarnation
  • celestial reincarnation
  • Resurrection
  • Corporeal resurrection
  • Spiritual resurrection
  • Genius
  • Past memories

مراجع

  1. * قرآن.

    1. ابن‌سینا،حسین بن عبدالله؛ التعلیقات؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1379.
    2. ـــــ؛ النفس من کتاب الشفاء؛ تحقیق حسن حسن زاده آملی؛ قم: بوستان کتاب، 1375.
    3. الراغب الاصفهانی، حسین بن محمد؛ معجم مفردات الفاظ القرآن؛ تحقیق ندیم مرعشلی؛ چ2، تهران: انتشارات مرتضوی، 1376.
    4. افروز، غلامعلی؛ مقدمه­ای بر روان‌شناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی؛ چ26، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، 1388.
    5. بریه، امیل؛ تاریخ فلسفه؛ ج1 (دوره یونانی)، ترجمه علی‌مراد داوودی؛ چ2، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1374.
    6. اوپانیشاد: ترجمه از متن سانسکریت، شاهزاده محمد داراشکوه فرزند شاه‌جهان؛ با مقدمه و حواشی و تعلیقات و لغتنامه و اعلام، به سعی و اهتمام دکتر تاراچند و سیدمحمدرضا جلالی نائینی؛ چ2، تهران: انتشارات طهوری، 1356.
    7. ایجی، عبدالرحمن بن احمد عضدالدین؛ المواقف فی علم الکلام؛ بیروت؛ عالم الکتب، الطبع الاولی، ] بی­تا [.
    8. البعلبکی، منیر؛ الموسوعة المورد العربیه؛ ج1، بیروت: دارالعلم، 1990م.
    9. تنکابنی، محمد بن عبدالفتاح؛ ‏ضیاء القلوب؛ ج‏2، تحقیق و تصحیح سیدصادق حسینی؛ چ1، قم: ‏مجمع ذخائر اسلامی، 1382.
    10. جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر موضوعی، ج15 (حیات حقیقی انسان در قرآن)، چ1، قم: مرکز نشر اسراء، 1384.
    11. ـــــ؛ تفسیر موضوعی؛ ج7 (سیره پیامبران در قرآن)، چ1، قم: مرکز نشر اسراء، 1379.
    12. ـــــ؛ حیات عارفانه امام علی†؛ چ2، قم: مرکز نشر اسراء، 1381.
    13. ـــــ؛ معاد در قرآن؛ ج4،چ2، قم: مرکز نشر اسراء، 1382.
    14. دیوانی، امیر؛ حیات جاودانه: پ‍ژوه‍ش‍ی‌ در ق‍ل‍م‍رو م‍ع‍ادش‍ن‍اس‍ی؛ ق‍م: م‍ع‍اون‍ت‌ ام‍ور اس‍ات‍ی‍د و دروس‌ م‍ع‍ارف‌ اس‍لام‍ی‌، ۱۳۷۶.
    15. زیاده، د. معن (رئیس التحریر)؛ الموسوعةالفلسفیة؛ المجلد الثانی، القسم الاول: أ ـ ش، الطبعه الاولی، بیروت: معهد الإنماء العربی، 1988م.
    16. س‍ب‍ح‍ان‍ی‌ ت‍ب‍ری‍زی‌، ج‍ع‍ف‍ر؛ منشور جاوید ق‍رآن‌؛ ج9، ق‍م: توحید، 1360.
    17. سبزواری‏، حاج ملاهادی؛ اسرار الحکم فى المفتتح و المختتم؛ تصحیح کریم فیضی؛چ1، قم: مطبوعات دینی‏، 1383.
    18. سجادى، سیدجعفر؛ فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا؛ چ1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1379.
    19. سهروردی، شهاب‏الدین یحیی؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق- آثار فارسی؛ ج2-3، تصحیح و مقدمه هانری کربن و دیگران؛ تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1380.
    20. شکراللهی، نادر؛ تأملی بر «اثبات تناسخ بر اساس وحدت خاطرات»، اندیشه نوین دینی- فصلنامه کلام و دین‌پژوهی؛ ش21، س6، تابستان 1388، ص81-98.
    21. صدرالمتألهین شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم؛ الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة؛ ج9، چ3، بیروت: دار احیاء التراث، 1981م.
    22. ـــــ؛ الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة؛ قم: انتشارات بوستان کتاب، 1382.
    23. الفاخوری، حنا و خلیل الجر؛ تاریخ فلسفه در جهان اسلام؛ ترجمه عبدالمحمد آیتی؛ تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1373.
    24. فروغی، محمدعلی؛ سیر حکمت در اروپا؛ تهران: زوار، 1317.
    25. کاپلستون، فردریک چارلز؛ تاریخ فلسفه: یونان و روم؛ ج1، ترجمه جلال‌الدین مجتبوی؛ تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1385.
    26. کاظمی پشت‌پری، زهره، محمد مشکات و سیدحسین عظیمی دخت شورکی؛ «رد تناسخ از منظر روانشناسی»، کنفرانس بین المللی اقتصاد، حسابداری، مدیریت و علوم اجتماعی؛ کشور لهستان، ۱۳۹۳.
    27. کریشنان رادا، سروپالی؛ تاریخ فلسفه شرق؛ ج1، ترجمه خسرو جهانداری؛ تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1382.
    28. نجاتی، محمد؛ «تبیین و بررسی سازگاری یا ناسازگاری اصالت وجود صدرایی و مسئلۀ ابطال تناسخ ملکی»، قبسات؛ ش58، زمستان 1389، ص115-130.
    29. ویسی، زاهد؛ «گذاری انتقادی بر مفهوم تناسخ و بازسازی آن در دین‌واره‌های نوین»، کتاب نقد؛ ش45، زمستان 1386، ص324-352 .
    30. هالاهان، دانیل بی. و جیمز ام کافمن؛ کودکان استثتایی: مقدمه­ای بر آموزش‌های ویژه؛ ترجمه مجتبی جوادیان؛ چ10، به‌نشر (مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی)، 1386.
      1. Baker Encyclopedia of Christian Apologetics; N. L., Gaisler, Baker Books, Online Edition, 1999.
      2. Bowman, C.; "Children's Past Life Memories and Healing", Subtle Energiese & Energy medicine; Vol.21, No.1, 2010.
      3. Bulfinch, Thomas; "The Age of Fable, or Stories of Gods and Heroes", Boston; Sanborn, Carter and Bazin, 1855.
      4. Cunningham Paul F.; "An Experimental Investigation of Past Life Experience", Internet Edition, August 2009.
      5. Hardo, T.; 30 Most Convincing Cases of Reincarnation; Jaico Pub., Delhi, 2008.
      6. Harris, Melvin; Are Past-Life Regressions Evidence of Reincarnation?; Free Inquiry, 1986.
      7. Smart, Ninian: “Reincarnation”, Encyclopedia of Philosophy; vol.8, 2nd edition, 1967.
      8. Stevenson, I.; "Phobias in Children who Claim to Remmember Previous Lives", Journal of Scientific Exploration; vol.4, No.2, 2007.
      9. _____; "The explanatory Value of The Idea of Reincarnation", The Journal of Nervous and mental Desease; vol.164, No.5, 1977.
      10. Tucker, J. B; "Children who claim to remember previous lives", Journal of Scientific Exploration; vol.21, No.3, 2007.
      11. Weis, E. A.; "Inccarnation", New Catholic Encyclopedia; vol.7, Thomson & Gale, New York, 2nd edition, 2003.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار