قرآن، منطق، انسان و اکتشاف نفس‎الأمر جهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه معارف قم

2 رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم.

چکیده

واقعیت نهایی و حقیقت غایی چیست؟ از دیدگاه قرآن عظیم چگونه و با چه ابزاری می‎توان به نفوذ در نفس‎الامر جهان توفیق یافت؟ آیا با یک منطق ساده و تک‎بعدی مثل ذهن استدلالی می‎توان به معرفت مطلوب مذهب در باب جهان پیچده و انسان پیچیده­تر دست یافت؟ هر متدی برای هر علمی جهت کشف واقعیت مناسبت ندارد. قیاس برهانی در علوم طبیعی بی‎ثمر است؛ چنان‏که استقرای علمی در ریاضیات و فلسفه بی‏اثر است. چه عاملی گذر از دنیای قدیم به دوران جدید را مهیا کرد؟ بی‎شک منطق مناسب که فرانسیس بیکن و دیگران بدان همت گماردند. قرآن حکیم هم برای شناخت غایت خلقت آدم و عالم منطقی پیشنهاد می‎کند و علاوه بر عواملی دانشی چونان لُب و تعقل، تدبر، تفکر، تفقه، توسم، علم و یقین از عوامل گرایشی، کنشی و منشی مثل تذکر، تقوا، اسلام، ایمان، انابه، احسان، اراده، سؤال، عبودیت، تبعیت، صبر، شکر، سمع، اعتصام، هدایت و ولایت نام می‏برد و تأکید می‎کند که برای فهم اصل واقعیت یا لایه‏هایی از آن اسبابی سخت اثرگذار هستند. در یک کلام قرآن منطق حق عینی را به جای منطق صدق ذهنی پیشنهاد می‎کند. منطق صدق بخشی کوچک از منطق حق بوده و در صورت فقدان برخی عوامل عقیم می‎ماند. اشاره به منطق گسترده اسلام برای فهم مطلوب واقعیت از منظر دین، فلسفه تمایز و تولد این نوشتار به شمار می‎رود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Quran, Logic, Man and Discovery of Fact-Itself of The Universe

نویسندگان [English]

  • Hadi Malekzadeh 1
  • sayyed mohammad mahdi mir baqeri 2
1 Ph.D Student of Islamic Sciences University of Qom.
2 President of Academy of Islamic Sciences of Qom
چکیده [English]

What is the ultimate reality and the ultimate truth? From the perspective of Qur'an, how and with what means can it succeed in influencing the fact-itself of the universe? Can a simple, one-dimensional logic, such as a reasoning mind, achieve the desired knowledge of religion about a more complex world and a more complex human being? Every method is not appropriate for any science to discover the reality.The proof analogy in the natural sciences is as fruitless as scientific induction is ineffective in mathematics and philosophy. What made the transition from the old world to the new age? Undoubtedly, the appropriate logic that Francis Bacon and others have pursued. The wise Quran also provides a lodic for understanding the end of creation of human and world. In addition to knowledge factors such as quintessence and rationality, reflection, thoughtfulness, knowledge religious, intelligence, science and certainty, the tendency, action, and dispositional factors are remembrance, piety, islam, faith, repentance, kindness, will, question, worship, obedience, patience, thanksgiving, hearing, cling, guiding and guardianship, and it emphasizes that they are very effective tools for understanding the reality or layers of it. In a word, the Quran proposes the logic of objective right rather than the logic of subjective truth.
The logic of truth is a small part of the logic of righteousness, and in the absence of some factors it remains sterile. The philosophy of distinction and the birth of this article is refers to the broad logic of Islam for a desirable understanding of reality from the perspective of religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Logic
  • Reality
  • Knowledge

مراجع

  1. قرآن حکیم.

    1. آمدى تمیمى؛ غرر الحکم؛‏ تصحیح مهدی رجائى؛ قم: دار الکتاب الإسلامی،‏ 1410ق. ‏
    2. بحرانى، سیدهاشم؛‏ البرهان فى تفسیر القرآن؛ تهران: بنیاد بعثت،‏ ‏1416ق.
    3. راسل، برتراند؛ جهانی که من می‎‎شناسم؛ ترجمه روح‎الله عباسی؛ تهران: انتشارت امیرکبیر، 1342.
    4. شیخ مفید؛ الأمالی؛ تصحیح غفاری علی‎اکبر؛ قم: کنگره شیخ مفید، ‏1413ق.
    5. طباطبایى، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن (20جلدی)؛ چ5، قم: انتشارات اسلامى ‏جامعه مدرسین، ‏1417ق.
    6. ـــــ؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ2، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1390.
    7. طبرانی، سلیمان بن محمد؛ التفسیر الکبیر (تفسیر القرآن العظیم)، اردن: اربد، دارالکتاب الثقافی، 2008م.
    8. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ چ3، تهران: ناصر خسرو، 1372.
    9. طبری، محمد بن جریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دارالمعرفه، 1412ق.
    10. عبودیت عبدالرسول؛ درآمدی به نظام حکمت صدرایی؛ تهران: سمت و مؤسسه امام خمینی، 1385.
    11. عیاشی، محمود بن مسعود؛ تفسیر العیاشی؛ تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه، 1380.
    12. فروغی محمد علی؛ سیر حکمت در اروپا؛ چ4، تهران: نشر البرز، 1383.
    13. فیاضی، غلامرضا، هادی ملک‏زاده و محمدجواد پاشایی؛ «چیستی معنا»، آیین حکمت؛ ش16، تابستان 1392.
    14. قمى، على بن ابراهیم؛‏ تفسیر القمی؛ تصحیح موسوى جزائرى؛ چ3، قم: دار الکتاب‏‏ 1404ق.
    15. کلینى، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تصحیح غفارى على‏اکبر؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
    16. کازبی، پل کریس؛ روش‎های پژوهش در علوم رفتاری؛ ترجمه غلامرضا نفیسی و کامران گنجی؛ تهران: نشر آینده درخشان، 1389.
    17. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1371.
    18. موحد، ضیاء؛ درآمدی به منطق جدید؛ تهران: چ6، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1384.
    19. نبوی، لطف‏الله؛ مبانی منطق جدید؛ چ3، تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1384.
    20. همپل، کارل گوستاو؛ فلسفه علوم طبیعی؛ ترجمه حسین معصومی؛ تهران: نشر دانشگاهی، 1369.
    21. هال، لویس و ویلیام هلزی؛ تاریخ و فلسفه علم؛ ترجمه عبدالحسین آذرنگ؛ تهران: سروش، 1363.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار