بازخوانی آموزه فطرت با توجه به ژنوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه بجنورد ، بجنورد، ایران

2 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

چکیده

فطرت از آموزه‎های مصرّح قرآن کریم است که اشاره به آفرینش خاص و متمایز و ممتاز آدمی دارد. این سرشت مشترک انسانی در طول تاریخ تفکر اعم از دینی و غیردینی مورد توجه و اندیشه‎ورزی متفکران بوده است. در عین حال هر قدر دانش و پژوهش‎های انسان‎شناسی دانشمندان پیش رفته- اگرچه پشتوانه قرآنی و روایی نیز آن را تقویت کرده است- به نظر می‎رسد هنوز فرایند و مکانیسمی که شکل‎گیری فطرت مشترک انسانی را به‎گونه‎ای تبیین نماید که نظریات علمی و دینی را به یکدیگر مقرون سازد، ارائه نگشته است. نوشتار پیش رو کوشش کرده است تصویری عقلی- علمی از فطرت ارائه دهد که با مبانی حکمی و روایی و قوانین علمی ژنتیک سازگار باشد. از ارزیابی نسبت‌های مختلفی که میان فطرت و بعد روحانی و جسمانی آدمی برقرار است، می‌توان تفسیری جامع از فطرت ارائه کرد که سازگار و هماهنگ و مرتبط با بدن و نفس انسان باشد. نسبتی که میان آموزه‎های دینی فطرت و طینت از یک سو و طبیعت آدمی از دیگرسو برقرار است، می‏تواند ما را به احتمال انطباق میان فطرت با ژنوم انسانی نزدیک گرداند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Refreshing the human fetrat doctrine in light of the achievements of genetic science

نویسندگان [English]

  • reza niroomand 1
  • Elham mohammadzadeh 2
1 Assistant Professor, University of Bojnord, Bojnord, Iran
2 Islamic maaref، university of bojnourd
چکیده [English]

Fetrat is one of the most elaborate teachings of the Holy Qur'an, which refers to the special and distinct creation of man. This common human nature has been the subject of thought by thinkers during the history of religious and secular thinking. At the same time, as far as scholars' knowledge and research on anthropology is concerned, although the Qur'anic and narrative support has also strengthened it, it still seems to be the process and mechanism that manifests the formation of a common human nature in such a way that It does not provide scientific and religious ideas to each other.
The present paper tries to present a rational-intellectual picture of fetrat that is compatible with the principles of verdict and validity and the scientific rules of genetics. From the evaluation of the various proportions that exist between the physical and spiritual aspects of man, a comprehensive interpretation of nature can be presented that is consistent and consistent with the human body and soul. The relation between the religious doctrines of fetrat and tinat on the one hand, and the nature of man on the other, can bring us closer to the possibility of adaptation between nature and the human genome.

کلیدواژه‌ها [English]

  • fetrat
  • human genome
  • relation of fetrat and genetics
  • theory of adaptation of fetrat with genome
  1. *     قرآن کریم.

    1. ابن‌ابی‌الحدید، ‌عزالدین، شرح ‌نهج‌البلاغة؛ تحقیق ‌محمد ابوالفضل ‌ابراهیم؛ چ1، ‏قم: کتابخانه ‌مرعشى،‏ 1337.
    2. ابن‌اثیر، مبارک؛ النهایة فی غریب الحدیث و الاثر؛ تحقیق طاهر احمد الزاوی؛ چ4، قم: اسماعیلیان، 1367.
    3. ابن‌بابویه (صدوق)‌، محمد بن‌ علی؛ التوحید؛ تحقیق هاشم حسینی تهرانی؛ چ1، قم: النشر الاسلامی، 1398ق.
    4. ـــــ؛ علل الشرائع؛ چ1، ‏‏قم: مؤمنین، 1380.‏
    5. ـــــ؛ من‌ لایحضره‌ الفقیه‌؛ تحقیق‌ علی‌اکبر غفاری؛ چ2‌، قم: جامعه‌ مدرسین، 1404ق.
    6. ابن‌‌سینا، حسین ‌بن‌ عبدالله؛ الاشارات‌ و التنبیهات‌؛ مع‌ شرح‌ محقّق‌ الطوسی‌ و قطب‌الدین‌الرازی‌؛ چ1، قم: البلاغه‌، 1375.
    7. ـــــ؛ الحدود؛ چ2، قاهره: الهیئة المصریة، 1989م.
    8. ـــــ؛ الشفاء (الالهیات)؛ [بى‌چا]، قم: کتابخانه مرعشى، ١٤١٤ق.
    9. ـــــ؛ النجاة من الغرق فى بحر الضلالات؛ تصحیح محمدتقى دانشپژوه؛ چ2، تهران: دانشگاه تهران، 1379.
    10. ابن‌منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ چ3، بیروت: صادر، 1414ق.
    11. استرون، تی؛ ژنتیک مولکولی انسانی استراخان؛ ترجمه محمدتقی اکبری و همکاران؛ چ1، تهران: برای فردا، 1390.
    12. ارشادی‏نیا، محمدرضا؛ نقد و بررسی نظریه تفکیک؛ چ1، قم: بوستان کتاب، 1382.
    13. اصفهانی، میرزا مهدی؛ ابواب الهدی؛ مـشهد: چـاپخانه سعید، 1363.
    14. بیکر، کاترین؛ ژنتیک رفتاری؛ ترجمه علی محمد فروغ‌مند و حمید گله‌داری؛ چ1، اهواز: دانشگاه چمران، 1388.
    15. پاسارژ، ابرهارت؛ اطلس رنگی ژنتیک؛ ترجمه مهرداد هاشمی و همکاران؛ چ1، تهران: آییژ، 1391.
    16. جعفری، محمدتقی؛ ترجمه و تفسیر نهج‏البلاغه؛ تهران: نشر و فرهنگ اسلامی، 1378.
    17. جوادی آملی، عبدالله؛ ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد؛ قم: الزهراء، 1372.
    18. ـــــ؛ فطرت در قرآن؛ قم: اسراء، 1378.
    19. خمینی، روح‌الله؛ چهل حدیث؛ چاپ نهم، تهران: نشر آثار امام خمینی، 1375ش.
    20. ـــــ؛ شرح حدیث جنود عقل و جهل؛ تهران: نشر آثار امام خمینی، 1377ش.
    21. دکارت، رنه؛ اصول فلسفه؛ ترجمه منوچهر صانعی دره‏بیدی؛ تهران: آگاه، ۱۳۶۴.
    22. ـــــ؛ تأمّلات در فلسفه اولی؛ ترجمه احمد احمدی؛ چ2، تهران: نشر دانشگاهی، ۱۳۶۹.
    23. راغب اصفهانى، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ تحقیق صفوان عدنان داودى؛‏ چ1‏، دمشق- بیروت: الشامیه ـ العلم، 1412ق.‏
    24. سروش، عبدالکریم؛ حکمت و معیشت؛ تهران: صراط، 1373.
    25. شریف رضی، محمد ‌بن ‌حسین؛ نهج‏البلاغه؛ تصحیح صبحى صالح؛ قم: الهجرة، [بى‌تا].
    26. شولتز، دوان و سیدنی الن شولتز؛ نظریه‌های شخصیت؛ ترجمه یحیی سیدمحمدی؛ چ22، تهران: ویرایش، 1391.
    27. صدراالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة؛‏ چ3،‏ بیروت: احیاء التراث، 1981م.
    28. صفّار قمی، محمد بن حسن؛ بصائر الدرجات فی علوم آل محمد؛ ترجمه و تصحیح علیرضا زکی‌زاده؛ چ1، قم: وثوق، 1389.
    29. طباطبایی‌، سیدمحمدحسین؛ اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ تهران: صدرا، 1370.
    30. ـــــ؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ5‌، قم: جامعه‏ مدرسین، 1417ق.‏
    31. عدالت‏نژاد، سعید و نعمت‏الله معمار؛ «فطرت در تفسیر و کلام اسلامی: رویکرد تاریخی»، پژوهش‏های اخلاقی؛ ش4، 1390.
    32. عسکری، مرتضی؛ عقاید اسلام در قرآن کریم؛ ترجمه محمدجواد کرمی؛ تهران: منیر، 1386.
    33. فضل‌الله‌، سیدمحمدحسین؛، من وحی القرآن؛ چ2‌، بیروت: الملاک‌، ۱۴۱۹ق.
    34. قزوینی، مجتبی؛ بیان الفرقان فی توحید القرآن؛ مشهد: چاپخانه خـراسان، 1370.
    35. قمى، على بن ابراهیم؛ تفسیر قمى؛ ‏تحقیق طیب موسوى؛ چ4‏، قم: الکتاب، 1367.
    36. کاپلستون‌، چارلز فردریک‌؛ تاریخ‌ فلسفه؛ ج4، ترجمه غلامرضا اعوانی؛ چ4‌، تهران:‌ علمی‌ فرهنگی‌ و سروش‌، 1380.
    37. ـــــ‌؛ تاریخ‌ فلسفه؛ ج5، ترجمه امیر جلال‏الدین اعلم؛ چ4‌، تهران:‌ علمی‌ فرهنگی‌ و سروش‌، 1380.
    38. کری، جرالد؛ نظریه و کاربست مشاوره و روان درمانی؛ چ7، ترجمه یحیی سیدمحمدی؛ تهران: ارسباران، 1390.
    39. کلینی‌، محمد بن‌ یعقوب؛‌ اصول کافى؛ ترجمه جواد مصطفوى‏؛ چ1، تهران: الکتب الاسلامیه، [بی‌تا].
    40. متولی‌زاده اردکانی، علی؛ ژنتیک رفتار و فرهنگ؛ چ1، تهران: حقوقی، 1389.
    41. مجلسى، محمدباقر؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ تهران: الکتب الاسلامیه، ‏1412ق.
    42. مروارید، حسنعلی؛ تنبیهات حول المبدأ و المعاد؛ مشهد: آستان قدس رضوی، 1418ق.
    43. مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ چ8، تهران: تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۷.
    44. ـــــ؛ معارف قرآن‌؛ قم: انتشارات اسلامی‌، ۱۳۶۷.
    45. مطهری‌، مرتضی‌؛ فطرت؛ تهران: صدرا، 1370.
    46. ـــــ؛ مجموعه آثار؛ چ3، تهران: صدرا، ۱۳۷۴.
    47. ـــــ؛ نقدى بر مارکسیسم؛ چ1، تهران: صدرا، 1363.
    48. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ اول،‏ تهران: الکتب الإسلامیه، 1374ش.
    49. ملکی میانجی، مـحمدباقر؛ تـوحید‌ الامـامیة؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1415ق.
    50. نوری دلویی، محمدرضا؛ ژنتیک مولکولی پزشکی در هزاره سوم؛ چ1، تهران: سامر و آخر، 1388.
    51. نوس‎بام، رابرت ال و همکاران؛ ژنتیک پزشکی تامپسون؛ ترجمه مهرداد هاشمی و همکاران؛ چ1، تهران: آییژ، 1391.
    52. هارتناک، یوستوس؛ نظریه معرفت در فلسفه کانت؛ ترجمه غلام‌علی حداد عادل؛ چ1، تهران: فکر روز، ۱۳۷۶.
    53. واتسون، جیمز دی و دیگران؛ ژنتیک مولکولی واتسون؛ ترجمه گروه خانه زیست‌شناسی؛ چ1، تهران: خانه زیست‌شناسی، 1389.