فلسفه دین جهانی و رویکرد وجودی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه معرفت شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

چکیده

مطالعه و بررسی «دین» و تبیین چیستی و تأمل در ویژگی‌های آن، از مهم‏ترین مباحثِ مطرح در فلسفه دین است. نوع ارتباط ادیان با یکدیگر و آینده فلسفه دین، همواره به مثابه دو موضوع چالش‌برانگیز در ذیلِ این مبحث لحاظ شده‌اند. گذشته از «الهیات جهانی» که در مغرب‌زمین با هدف برقراری گفت‌وگوی بینادینی شکل گرفت و به موضوع ارتباط ادیان با یکدیگر ناظر است، اخیراً ایده‌ای با عنوان «فلسفه دین جهانی» به طور جدی مطرح شده است که با موضوع آینده فلسفه دین مرتبط است. نوشتار حاضر درصدد است ضمن طرح ایده فلسفه دین جهانی -در تقابل با ایده «پایان فلسفه دین»- مفهوم و برداشت از وصف «جهانی» را روشن سازد تا از این رهگذر بتوان در باب فلسفه دین جهانی دقیق‌تر سخن گفت. در این راستا سه مسئله اصلی: 1. چیستی یا ماهیت فلسفه دین جهانی؛ 2. امکان فلسفه دین جهانی؛ 3. تحقق فلسفه دین جهانی و شرایط تحقق آن بررسی خواهند شد و در ادامه، راهکارهایی به منظور ارتقای مباحث فلسفه دین به سطح جهانی پیشنهاد می‌شوند و «رویکرد وجودی به دین» به مثابه یکی از این راهکارها معرفی می‌گردد. به نظر می‌رسد فلسفه دین وجودی -همانند فلسفه دین جهانی- می‌تواند از پایان فلسفه دین جلوگیری کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

World Philosophy of Religion and Existential Approach

نویسنده [English]

  • Mahdi Abbaszadeh
Associate Professor at “The Epistemology & Cognitive Sciences Department” in Research Institute for Islamic Culture and Thought (iict)‎.‎
چکیده [English]

The study and review of "religion" and discovery of its quiddity and reflection on its characteristics are among the most important issues in the Philosophy of religion. The type of relationship between religions and the future of the philosophy of religion have always been included as two challenging issues under this topic. In addition to "world/global theology" that was formed in the West with the aim of establishing an interreligious dialogue -and it is related to the relationship between religions-, a topic called "world/global philosophy of religion" has recently been seriously raised -which is related to the topic of the future of philosophy of religion. The present article seeks to proposing the idea of world philosophy of Religion (Contrary to the idea of "the end of philosophy of religion"), and to clarifying the concept and interpretation of the term "world", so that we can speak more accurately about world philosophy of religion. In this regard, three main issues: 1. The quiddity or nature of world philosophy of religion; 2. The possibility of a world philosophy of religion; And 3. The realization of a world philosophy of religion, and the conditions for its realization will be examined, and in the following, some solutions to promote the issues of philosophy of religion to the world level are proposed and "existential approach to religion" is introduced as one of these solutions. It seems that "existential philosophy of religion" -like world philosophy of religion - can prevent the end of the philosophy of religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religion
  • reason
  • philosophy of religion
  • world
  • existential

مراجع

  1. بیات، حجت‏الله؛ «دین و ارتباطات انسان»، دوفصلنامه اندیشه حدیث؛ ش15، 1392، ص59-90.
  2. پترسون، مایکل، ویلیام هاسکر، بروس رایشنباخ و دیوید بازینجر؛ عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفه دین؛ ترجمه آرش نراقی و ابراهیم سلطانی؛ چ9، تهران: طرح نو، 1399.
  3. جوی، مورنی (سرویراستار)؛ فلسفه قاره‌ای و فلسفه دین؛ ترجمه محمدابراهیم باسط؛ چ1، تهران: کتاب طه، 1397.
  4. حسینی، ندا؛ فلسفه دین در عصر جهانی‌شدن؛ چ1، تهران: آموزشی تألیفی ارشدان، 1369.
  5. رشاد، علی‌اکبر، «تعریف فلسفه دین»، قبسات؛ س18، ش69، 1392، ص5-17.
  6. ـــــ؛ مباحثه با جان هیک؛ چ1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.
  7. سَنکی، هوارد؛ «بررسی پنج روایت از نسبی‌گرایی»، ترجمه پیروز فطورچی؛ ذهن؛ س3، ش9، 1381، ص55-66.
  8. عباس‌زاده، مهدی؛ الهیات اگزیستانس: سیری تطبیقی انتقادی در افکار و آرای جان مک‌کواری؛ چ1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1396.
  9. ــــ؛ «چیستی و امکان کلام وجودی»، پژوهشنامه فلسفه دین؛ س18، ش2 (پیاپی 36)، 1399، ص27-50.
  10. ـــــ؛ «فلسفه دین و الهیات جهانی با رویکرد اسلامی»، قبسات؛ س24، ش91، 1398، ص5-28.
  11. علی‌تبار، رمضان؛ «دین و الهیات جهانی در منظومه فکری اسلام»، قبسات؛ س25، ش95، 1399، ص5-30.
  12. قائمی‌نیا، علیرضا؛ استعاره‌های مفهومی و فضاهای قرآن؛ چ1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1396.
  13. کونگ، هانس؛ ساحت‌های معنوی ادیان جهان- نشانه راه؛ چ1، ترجمه حسن قنبری؛ قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1387.
  14. محمدرضایی، محمد؛ «نگاهی به پلورالیسم معرفتی»، قبسات؛س5، ش18، 1379، ص 3-7.
  15. امام صادق † (منسوب)؛ مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه؛ چ1، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1400ق.
  16. عابدی شاهروردی، علی؛ «المقدمه علی شرح اصول الکافی»، در: صدرالدین محمد بن ابراهیم الشیرازی، شرح اصول الکافی (کتاب العقل و الجهل)، تصحیح محمد خواجوی، چ1، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1366.
  17. Hick, John H; Philosophy of Religion; Fourt Edition, New Jersey: Prentice Hall, 1990.
  18. _____; Religious Pluralism and Islam; 2005, in: http://www.johnhick.org.uk/article11.html.
  19. Nagasawa, Yujin; "Global Philosophy of Religion and its Challenges", in: Renewing Philosophy of Religion: Exploratory Essays; Edited by Paul Draper and J. L. Schellenberg; First Edition, Oxford: Oxford University Press, 2017.
  20. McKim, Robert; "The Future of Philosophy of Religion, The Future of the Study of Religion, and (Even) The Future of Religion", in: Renewing Philosophy of Religion: Exploratory Essays; Edited by Paul Draper and J. L. Schellenberg; First Edition, Oxford: Oxford University Press, 2017.
  21. Smith, Wilfred Cantwell; Towards A World Theology: Faith and the Comparative History of Religion; First Edition, London & New York: Palgrave Macmillan, 1981.
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
دوره 27، شماره 106 - شماره پیاپی 106
زمستان 1401
بهمن 1401
صفحه 47-65

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار