معنویت‌گرایی اسلامی، گستره تمدنی و امتداد اجتماعی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری تصوف و عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب قم.

چکیده

نرم ‏افزار جامعه‏ سازی اسلامی، گسترش سطح معنویت فردی به ساحت اجتماعی و سطح معنویت اجتماعی است. معنویت اسلامی، معنویتی برخاسته از عرفانی است که بر پایه نظام عبادی و شریعت باشد و در چارچوب نظام اخلاقی و تربیتی اسلام شکل گرفته باشد. چنین معنویتی با شاخصه­ های شریعت ‏پایه، اخلاق‏ مدار و تربیت ‏محور می­تواند امتداد اجتماعی پیدا کند؛ به گونه­ ای که در هر مواجهه ­ای، روح حاکم بر آن پدیده و باطن آن را لحاظ کند و ارتباط آن با اجزای دیگر عالم و با کل (وجود مطلق) را بسنجد و هر یک از پدیده­های هستی، منبع معرفت معنابخش زندگی به شمار آید. این تحقیق درواقع پاسخ به این مسئله است که چرا باید معنویت اسلامی از ساحت فردی به ساحت اجتماعی امتداد یابد؟ بررسی پاسخ این مسئله در گرو پاسخ به این پرسش هاست: شاخصه های معنویت ‏گرایی اسلامی چیست؟ رابطه دین و معنویت چگونه است؟ نقش معنویت در هویت سازی اجتماعی چیست؟ راهبردهای تحقق‎بخش امتداد اجتماعی معنویت اسلامی چیستند؟ تحقیق صورت‏گرفته در چارچوب این پرسش‎ها و بر اساس روش تحقیق کتابخانه­ای بر محور فعالیت منظم مبتنی بر دانش موجود حاصل از تحقیقات یا تجارب، صورت می­گیرد و به منظور تولید مواد، فراورده‏ ها، ابزار و فرایندها و روش ­های جدید یا بهبود آنها به کار می­رود. تغییر نگرش جامعه نخبگانی از معنویت‏ گرایی فردی به معنویت‏گرایی اجتماعی بر پایه جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی و محوریت ‏یافتن امتداد اجتماعی معنویت­ گرایی اسلامی برای تحقق جامعه ‎سازی اسلامی از مهم‏ترین اهداف این تحقیق به شمار می­رود. انعکاس بیرونی و تصویر‎سازی از ضرورت پردازش امتداد عملی معنویت‏ گرایی و تعیین گستره تمدنی معنویت و استخراج راهبردهای تحقق ‎بخش امتداد اجتماعی معنویت اسلامی از نتایج به ‏دست آمده این تحقیق است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Islamic spiritualism and the necessity of its social extension

نویسنده [English]

  • MOHAMMAD SMAILE ABDOLLAHY
Ph.D. of Islamic Sufism & Mysticism of Religions & Denominations University of Qom.
چکیده [English]

Islamic community building software is the extension of the level of individual spirituality to the social field and the level of social spirituality. Islamic spirituality is a mysticism arising from mysticism that is based on the system of worship and Sharia and is formed within the framework of the moral and educational system of Islam; Such spirituality with the characteristics of basic Sharia, morality and education can be socially extended so that in each encounter, the spirit that governs the phenomenon and its interior and its relationship with other parts of the world And to measure the whole (absolute existence) and to consider each of the phenomena of existence as the source of knowledge of the meaning of life.
This research is, in fact, the answer to the question: Why should Islamic spirituality extend from the individual to the social? Examining the answer to this question depends on answering the following questions: What are the characteristics of Islamic spiritualism? What is the relationship between religion and spirituality? What is the role of spirituality in social identity building? What are the strategies for realizing the social extension of Islamic spirituality? The research is conducted in the framework of these questions and based on the library research method based on regular activity based on existing knowledge gained from research or experience, and in order to produce materials, products, tools and processes and methods. New or improved.
Changing the attitude of the elite society from individual spiritualism to social spiritualism based on Islamic worldview and ideology and focusing on the social extension of Islamic spiritualism for the realization of Islamic socialization is one of the most important goals of this study. External reflection and illustration of the necessity of processing the practical extension of spirituality and determining the scope of spirituality civilization and extracting strategies to realize the social extension of Islamic spirituality are the results of this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spirituality
  • Spiritualism
  • Social extension, social sphere
  • Islamic spirituality
  • Religious spirituality

مراجع

  1.         قرآن کریم؛ ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

    1. خمینی، روح‎الله؛ آداب الصلوة (آداب نماز)؛ چ4، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1373.
    2. ـــــ؛ شرح چهل حدیث؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1394.
    3. دورکیم، امیل؛ تقسیم کار اجتماعی؛ ترجمه حسن حبیبی؛ تهران: انتشارات قلم، 1359.
    4. دوورژه، موریس؛ روش‎های علوم اجتماعی؛ چ3، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1375.
    5. دهخدا، علی‏اکبر؛ لغت‏نامه؛ زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی؛ تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377.
    6. شریعتی، علی؛ بازگشت؛ تهران: انتشارات سپیده باوران، 1398.
    7. طباطبایی، محمدحسین؛ معنویت تشیّع؛ قم: انتشارات تشیّع، 1385.
    8. طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی؛ قم: اسلامی، 1386.
    9. مرتضی عاملی، جعفر؛ الصحیح من سیرة النبی الاعظم؛ تهران: نشر سحرگاهان، 1377.
    10. عبداللهی، محمداسماعیل؛ سایبان خودساخته عرفان مدرن؛ قم: پژوهشکده باقر العلوم، 1399.
    11. فروند، ژولین؛ جامعه‎شناسی ماکس وبر؛ ترجمه عبدالحسین نیک‏گهر؛ تهران: نشر نیکان، 1362.
    12. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ تهران: انتشارات صدرا، 1385.
    13. ملکیان، مصطفی؛ راهی به رهایی؛ تهران: نگاه معاصر، 1396.
    14. واسطی، عبدالحمید؛ نگرش سیستمی به دین؛ مشهد: مؤسسه مطالعات راهبری علوم و معارف اسلام، 1391.
    15. Sheldrake Philip; A brief history of spirituality; Blackwell Publishing, Malden, USA, 2007, p.1.
    16. Khomeini, Ruhollah; Etiquette of Prayer (Etiquette of Prayer), Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini, Fourth Edition, 1994.
    17. _____; Sharh Chehel Hadith; Tehran: Imam Khomeini Publishing House, 2015.
    18. Durkim, Emil; The Division of Social Work; translated by Hassan Habibi; Tehran: Qalam Publications, 1980.
    19. Dovarjeh, Morris; Methods of Social Sciences; third edition, Tehran: Amirkabir Publishing Institute, 1996.
    20. Dehkhoda, Ali Akbar; Dictionary; under the supervision of Mohammad Moin and Seyed Jafar Shahidi; Tehran: Institute of Publishing and Printing, University of Tehran, 1998.
    21. Shariati, Ali; Return; Tehran: Sepideh Bavaran Publications, 1398.
    22. Tabatabai, Mohammad Hossein; Shiite spirituality; Qom: Shiite Publications, 2006.
    23. _____; Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran; translated by Seyyed Mohammad Baqir Mousavi Hamedani; Qom: Islami, 2007.
    24. Morteza Ameli, Jafar; Al-Sahih from the biography of the Great Prophet; Tehran: Sahargahan Publishing, 1998.
    25. Abdullahi, Mohammad Ismail; Self-made canopy of modern mysticism; Qom: Baqer Al-Uloom Research Institute, 1399.
    26. Freund, Julien; Max Weber Sociology: translated by Abdolhossein Nikgohar; Tehran: Nikan Publishing, 1983.
    27. Motahari, Morteza; Collection of Works; Tehran: Sadra Publications, 2006.
    28. Malekian, Mostafa; The Way to Liberation; Tehran: Contemporary View, 2017.
    29. Wasiti, Abdolhamid; A Systematic Attitude Towards Religion; Mashhad: Institute for the Study of Islamic Sciences and Education, 2012.
فصلنامه علمی پژوهشی قبسات
دوره 27، شماره 106 - شماره پیاپی 106
زمستان 1401
بهمن 1401
صفحه 177-191

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار