بررسی تأثیر فراطبیعی افعال انسان بر عالم تکوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تبریز.

چکیده

در متون دینی برای برخی افعال انسان‌ها آثاری بیان شده که به صورت عادی و معمول و از علل طبیعی انتظار تحقق آنها وجود ندارد. از آنجا که از سویی دین بر عقلانیت و نظام سبب و مسببی تأکید دارد و از سوی دیگر این دسته متون دینی در ظاهر مخالف این نظام و اصل علیت به نظر می‌آیند، باید به بررسی این متون پرداخت تا تضاد ظاهری دو گزاره یادشده مرتفع گردد. هدف از انجام این تحقیق حل این تعارض ظاهری و بدوی است. برای نیل به این هدف، در این تحقیق به توسعه داده‌های پیشینی و تکمیل آنها پرداخته شده است. نگارنده با تحقیق کتابخانه‌ای اطلاعات مورد نیاز تحقیق را گردآوری کرده و با تحلیل عقلی و نقلی، مقایسه‌ای و انتقادی به بررسی مسئله و فروع آن پرداخته است. در این تحقیق روشن شد، افعال انسان صرفاً مادی نبوده و دارای جنبه‌های معنوی و فراطبیعی نیز می‌باشد. این ابعاد فراطبیعی موجب ایجاد صورت‌های باطنی، تکامل یا تنزل نفس انسان و جلب یا ازدست‌دادن رضایت الهی می‌شوند. سپس این علل و عوامل فراطبیعی با واسطه‌های مختلف مجرد و سپس مادی، موجب پیدایش آثاری در عالم تکوین می‌شوند که در ظاهر انتظار این آثار نمی‌رود؛ لیکن به سبب تحقق علت، وجودشان واجب و ضروری است؛ بنابراین تأثیر افعال بیان‌شده در متون دینی مخالف اصل علیت نیست، بلکه ناظر بر علل فرامادی است که از دسترس بشر خارج‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Supernatural Effect of Human Actions on the World of Creation

نویسنده [English]

  • Ali Ghadrdan Gharamaleki
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, University of Tabriz.
چکیده [English]

In religious texts, effects are stated for some actions of humans, which are not expected to be realized in a normal way and from natural causes. Since, on the one hand, religion emphasizes rationality and the system of cause and effect, and on the other hand, these religious texts appear to be against this system and the principle of causality, so it is necessary to examine these texts to resolve the apparent contradiction between the two mentioned propositions. The purpose of this paper is to solve this apparent and primitive conflict. To achieve this goal, in this research, the development of previous data and their completion have been done. The author has collected the information needed for the research through library research and has examined the problem and its sub-sections with rational and descriptive, comparative, and critical analysis. In this research, it was clarified that human actions are not only material but also have spiritual and supernatural aspects. These supernatural dimensions cause the creation of esoteric forms, the perfection or degradation of the human soul, and the gaining or losing of divine approval. Then, these supernatural causes and factors, with various immaterial mediators and then material mediators, cause the emergence of effects in the world of creation that are not expected on the surface; But due to the realization of the cause, their existence is necessary; Therefore, the effect of the actions expressed in religious texts is not against the principle of causality, but it refers to the supernatural causes that are beyond the reach of humans.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Actions
  • Immateriality of Soul
  • Esoteric Forms
  • World of Creation
  • Supernatural
  1. قرآن کریم.

    1. ابن‌أبی‌الجمهور، محمد بن علی أحسائی (1403ق). عوالی اللَّئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة. تحقیق مجتبی عراقی، قم: سیدالشهداء.
    2. ابن‌سینا، حسین بن عبداللّه (1376). الشفاء. تصحیح حسن حسن‌زاده آملی‏، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    3. ابن‌سینا، حسین بن عبداللّه (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. مقدمه و تصحیح از محمدتقی دانش‌پژوه‏، تهران: انتشارات دانشگاه تهران‏.
    4. ابن‌سینا، حسین بن عبداللّه (1384). الإشارات و التنبیهات. تحقیق کریم فیضی، قم: مطبوعات دینی.
    5. اشعری، ابوالحسن (1400ق). مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین‏. آلمان: فرانس شتاینر.
    6. ایجى، و میرسید شریف‏ (1415ق). شرح المواقف. قم: انتشارات الشریف الرضی.
    7. ترخان، قاسم (1395). علل معنوی و چالش‌های پیش رو در اسلامی‌سازی علوم. فلسفه دین، 13 (3)، 431-456.
    8. ترخان، قاسم (1397). تأملی در قوانین فرامادی پیشرفت بر اساس سنت‌های اجتماعی الهی. حکمت اسلامی، 5 (1)، 125-153.
    9. ترخان، قاسم (1399). نقش و تأثیر علل و عوامل فرامادی در بلایای طبیعی. قبسات، 25 (96)، 35-65.
    10. جوادی آملی، عبد الله (1383). حماسه و عرفان، تحقیق و تنظیم محمد صفایی، قم، مرکز نشر اسراء.
    11. سهروردی، یحیی (شیخ اشراق) (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. به تصحیح و مقدمه هانری کربن و دیگران، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    12. سید مرتضی، علی بن حسین (1411ق). الذخیرة فی علم الکلام. به تحقیق سیداحمد حسینی‏، قم: مؤسسة النشر الإسلامی‏.
    13. شیخ صدوق، ابن بابویه (محمد بن على‏) (1413ق). من لایحضره الفقیه. تحقیق على‌اکبر غفارى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    14. صدرالمتألّهین‏، محمد بن ابراهیم شیرازی (1981م). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث‏.
    15. طباطبایی، سیدمحمد حسین (1422ق). نهایة الحکمة. قم: نشر اسلامی.
    16. طوسی، محمد بن محمد (خواجه نصیرالدین) (1375). شرح الإشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغة.
    17. فاضل مقداد، بن عبد اللّه السّیورى‏ (1378). الأنوار الجلالیة فی شرح الفصول النصیریة. مشهد: آستانة الرضویة المقدسة- مجمع البحوث الإسلامیة.
    18. قاضی عبد الجبار (بی‌تا). المغنی فی ابواب التوحید و العدل. قاهره، مؤسسة المصریة العامة.
    19. قدردان قراملکی، علی (پاییز و زمستان 1397). ادله عقلی تجرد نفس از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی. دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسراء، 10 (32)، 5-37.
    20. قدردان قراملکی، علی (پاییز و زمستان 1398). بازخوانی ادله نقلی تجرد نفس از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی. دوفصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسراء، 11 (34)، 69-99.
    21. قطب الدین شیرازی، محمود بن‌ مسعود (1383). شرح حکمة الإشراق سهروردی، تحقیق عبدالله نورانی و مهدی محقق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    22. کلینی، محمد بن یعقوب (1365). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    23. مجلسى، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارعلیه السلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    24. مجلسی، محمدتقی (1414ق). لوامع صاحبقرانى (مشهور به شرح فقیه). قم: اسماعیلیان.