انسان کامل و کارکردهای معنوی ـ اجتماعی آن از دیدگاه امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 دانش آموخته دکتری عرفان اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

گرچه تبیین منزلت انسان کامل در منظومه هستی و هندسه سلوکی و نقش و کارکردش در جامعه انسانی از حیث اجتماعی- سیاسی از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است، آن‌گاه که با شعاع بینش و گرایش و کنش امام خمینی -رضوان الله تعالی علیه- پیوند می‌خورد از اهمیت و ضرورت بیشتری برخوردار خواهد شد؛ چه اینکه امام توانسته است در دو ساحت دانش و ارزش، توصیف و توصیه، سلوک و سیاست نقش انسان کامل را نشان داده، مدل ولایت انسان کامل را در مراتب مختلف و از جمله در مرتبه جانشین انسان کامل معصوم † عینیت بخشد و بین عرفان و مدیریت، عرفان و سیاست و اجتماع رابطه منطقی- مدیریتی برقرار سازد. در نوشتار حاضر هدف از طرح مسئله انسان کامل و کارکردهای معرفتی- معنویتی و اجتماعی- سیاسی آن نیز تشریح همین مقام و مقوله مهم است که پس از مقدمات بحث (تبیین مسئله تا پیشینه و جایگاه انسان کامل در عرفان اسلامی) به کارکردهای آن در دو ساحت یاد شده اشاراتی کرده‌ایم. در نوشتار حاضر روشن شد بدون انسان کامل نه معرفت به حقایق وجودی و نه معنویت در عالی‌ترین مراتب تکاملی حاصل‌شدنی نیست و انسان کامل برای تدبیر جامعه انسانی و احقاق حق و اقامه عدل غیر از شئون وجودی- معرفتی، دارای شئون اجتماعی و سیاسی نیز می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Perfect Human and Its Spiritual-Social Functions from the Perspective of Imam Khomeini

نویسندگان [English]

  • Mohammad-Javad Rudgar 1
  • fateme fathi 2
1 associate professor of mysticism, Pajuheshqahe Farhanq va Andishe Islami.
2 Ph.D. graduate of Islamic mysticism, Azad Islamic University
چکیده [English]

Although it is important and necessary to explain the status of perfect human in the system of being and the geometry of soluk (mystical conduct or manner), and at the mean time it has a significant social-political role and function in the human society, yet it is of greater importance and necessity when it is combined with Imam Khomeini’s insight, tendency and action. The reason is that he has demonstrated the role of perfect human in the fields of knowledge and value, description and recommendation, and soluk and politics; he has objectified the model of perfect human’s walayat (guardianship) for various levels including the infallible perfect human’s successor; and he has created a logical-managemental relation between mysticism and management, and mysticism, politics and society.
The purpose of this article, which poses the matter of perfect human and its cognitive-spiritual and social-political functions, is to explain this same category. After explaining the introduction to the discussion (explaining the question, its background and the position of perfect human in the Islamic mysticism), its functions in the two mentioned fields are discussed. It is clarified, in this writing, that neither the knowledge of existential facts nor the highest levels of development in spirituality can be achieved without [the existence of] perfect human. It is also clarified that perfect human has social and political status, as well as existential-cognitive status to manage the human society, vindicate rights and fulfill justice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perfect human
  • the Mohammadian reality
  • Cognitive function
  • Spiritual function
  • Social function

مراجع

  1. قرآن کریم.

    1. آشتیانی جلال‏الدین؛ شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم؛ چ1، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1365.
    2. ـــــ؛ رسائل قیصرى؛ تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانى؛ تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1357.
    3. ـــــ؛ شرح فصوص الحکم؛ به کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانى؛ تهران: علمى و فرهنگى، 1375.
    4. آملی، سیدحیدر؛ نص النصوص در شرح فصوص الحکم؛ ترجمه جوزی محمدرضا؛ چ1، تهران: روزنه، 1375.
    5. ابن‌عربى، محیى‏الدین؛ الفتوحات المکیّه؛ تحقیق و تقدیم عثمان یحیى؛ قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1392ق.
    6. ـــــ؛ فصوص الحکم؛ تعلیق ابوالعلا عفیفى؛ بیروت: دار صادر و تهران: مکتبه الزهراء، 1366.
    7. اردبیلى، عبدالغنى؛ تقریرات فلسفه امام خمینی؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1381.
    8. بلخى (مولوى)؛ جلال‏الدین محمد؛ مثنوى معنوى؛ تصحیح نیکلسون؛ دفتر چهارم، تهران: نشر طلوع، 1933م.
    9. ابی‌جمهور احسائی؛ عوالی اللئالی؛ ج4، قم: نشر سیدالشهداء، 1405ق.
    10. خمینى، روح‏اللَّه؛ آداب الصلوه؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1370.
    11. ـــــ؛ تعلیقات على شرح فصوص الحکم؛ چ1، قم: دفتر تبلیغات اسلامى قم، 1368.
    12. ـــــ؛ التعلیقه على‏الفوائد الرضویه؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1375.
    13. ـــــ؛ تفسیر سوره حمد؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1375.
    14. ـــــ؛ چهل حدیث؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1371.
    15. ـــــ؛ سر الصلوه؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1369.
    16. ـــــ؛ شرح حدیث جنود عقل و جهل؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1377.
    17. ـــــ؛ شرح دعاى سحر؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1374.
    18. ـــــ؛ صحیفه امام (مجموعه 22 جلدى)؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1378.
    19. ـــــ؛ مصباح‏الهدایه الى الخلافه والولایه؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1373.
    20. ـــــ؛ ولایت فقیه؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1373.
    21. ـــــ؛ امامت و انسان کامل از دیدگاه امام خمینی؛ چ1، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج، 1387.
    22. ـــــ؛ سیمای معصومین در اندیشه امام خمینی؛ چ1، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج، 1387.
    23. ـــــ؛ حاشیه امام بر منظومه سبزواری... .
    24. جامى، عبدالرحمن؛ نقد النصوص فى شرح نقش الفصوص؛ مقدمه، تصحیح و تعلیقات ویلیام چیتیک؛ تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1370.
    25. جندى، مؤیدالدین؛ شرح فصوص الحکم؛ به کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانى؛ مشهد: دانشگاه مشهد، 1361.
    26. جیلى، عبدالکریم؛ الانسان الکامل فى معرفه الاواخر و الاوائل؛ مصر: الحلبى، 1390ق.
    27. جیلی، عبدالکریم بن ابراهیم؛ الانسان الکامل فی معرفه الاواخر و الاوائل؛ تحقیق و تعلیق از صلاح‌ بن ‌محمد بن‌ عویضه؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، 1418ق.
    28. حافظ، شمس‌الدین محمد؛ دیوان حافظ؛ تهران: اساطیر، 1367.
    29. شبسترى، محمود؛ گلشن راز؛ تهران: طهورى، 1361.
    30. روحانی‌نژاد، حسین؛ ولایت در عرفان؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385.
    31. صدرالمتألهین شیرازی (ملاصدرا)؛ مفاتیح الغیب؛ ترجمه محمد خواجوی؛ تهران: نشر مولی، 1363.
    32. کلینى، محمد بن یعقوب؛ اصول الکافى؛ تهران: المکتبه الإسلامیه، 1381ق.
    33. گیلانی، عبدالرزاق؛ مصباح الشریعه؛ بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1413ق.
    34. لاهیجی، محمد؛ مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز؛ تهران: انتشارت سعدی، 1371.
    35. سید رضى (گردآورنده)؛ نهج‏البلاغه؛ ترجمه و شرح محمد دشتی؛ قم: مشهور، 1379.
    36. قمى، شیخ عباس؛ مفاتیح الجنان؛ چ12، قم: انتشارات فاطمه الزهرا ƒ، 1381.
    37. قیصری، داوود؛ شرح فصوص الحکم؛ تصحیح آشتیانی؛ تهران: نهضت زنان مسلمان، 1372.
    38. مجلسى، محمدباقر؛ بحار الانوار؛ ج52، بیروت: مؤسسه الوفاء، 1403ق.
    39. نسفی عزالدین؛ الانسان الکامل؛ چ4، تهران: انتشارات طهوری، 1377.
    40. مولوى، جلال‌الدین؛ مثنوى؛ تصحیح رینولد نیکلسون؛ تهران: ققنوس، 1376.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار