نسبت عرفان و سیاست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 دانشیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

در عالَمِ معرفت «عرفان» و در عالَمِ قدرت «سیاست» از اهمیت فراوانی برخوردار بوده‎اند و هماره شناخت نسبتِ «عرفان وسیاسـت» موضوع تفکر و خاستگاه آرا و انظار اصحاب اندیشه و معنا و ارباب حکمت و حکومت بود که با دو رویکرد «درون‏ عرفانی» و «برون‏ عرفانی» تبدیل به میدان برخوردِ نظریه‏ها و چالش‏های معرفتی شد و هرگز طراوت و تازگی مسئله بودنش را نیز از دست نداد. آیا عرفان که دانش تولدیافته از سلوک باطنی و درون‏گرا از مقولۀ خلـوت و خلـسه، جذبـه و سلوک است، با سیاست که دانش برون‏گرا و متناظر به اجتماع و مرتبط با زندگی مردم و معیشت آدمیان است، قابل اجتماع است؟ بنابراین سؤال اصلی مقاله این است که عرفان و سیاست چه نسبتی باهم دارند؟ در نوشتار پیش روی دو دیدگاه سلبی و ایجابی مورد تحلیل و تعلیل و سنجش و ارزیابی قرار گرفت که بـا توجه به مؤلفه و عناصر درون‏ذاتی هر کدام از عرفان و سیاست و چگونگی ارتباط «ولایت باطنی» در عرفان و «ولایت ظاهری» در سیاست از منظر «عرفان ناب اسلامی» و سنت و سیره پیامبر اعظـم و عتـرت طاهـره و برخـی شـاگردان مکـتب قرآن و عترت ضمن نقد دیدگاه سلبی به دیدگاه ایجابی رسیده و به این نتیجه رسید که در عرفان اصیل اسلامی سلوک و سیاست، معنویت و مدیـریت، سـیر مـن الخلـق الـی الحـق و سـیر مـن الحـق الی الخلق بالحق، درد خدا و خلق، درون‏گرایـی و بـرون‎گرایی ممکن‏ الاجتماع ‏اند نه مانعةالجمع.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Mysticism and Politics

نویسندگان [English]

  • Bahram Dalir 1
  • Mohammad-Javad Rudgar 2
1 assistant professor of mysticism, Pajuheshqahe Farhanq va Andisheh Islami (Research center for Culture and Thought).
2 associate professor of mysticism, Pajuheshqahe Farhanq va Andisheh Islami (Research center for Culture and Thought).
چکیده [English]

< p >The main question of this article is: are mysticism and politics compatible with each other or not? Their compatibility or incompatibility may be studied once in theory and the science of mysticism and political sciences and another time in practice. There are two viewpoints in this regard; one is the negative and the other is the affirmative view. The followers of negative view assert that a. mysticism is not compatible with politics, b. politics is not compatible with mysticism; and they insist on the distinction of the two. The followers of the second view believe the interaction of the two, and see no obstacle for the contribution of mysticism in sciences and political matters. Criticizing the negative view in this article, I have chosen the affirmative view and presented the reason for this choice. I believe mysticism and politics are compatible in theory and practice; and the notion of incompatibility is a mere delusion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mysticism
  • Politics
  • Negative
  • Affirmative
  • Political Mysticism

مراجع

  1.          قرآن کریم.

    1. پارسانیا حمید؛ عرفان و سیاست؛ چ1، تهران: مرکز آموزش و پژوهش سازمان تبلیغات اسلامی، 1380.
    2. درویش محمدرضا؛ عرفان و دموکراسی؛ تهران: قصیده، [بی‌تا].
    3. آشتیانی، سیدجلال‏الدین؛ شرح مقدمه قیصری؛ چ4، قم: نشر مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1375.
    4. امام خمینی؛ صحیفه نور؛ ج12، تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی، [بی‌تا].
    5. باقری فرد، سعیده؛ «نسبت‏سنجی عرفان و سیاست»، علوم سیاسی؛ س8، ش31، پاییز 1384.
    6. جعفریان رسول؛ اطلس شیعه؛ چ1، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1387.
    7. جوادی آملی، عبدالله؛ رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه؛ چ1، قم: نشر مرکز اسراء، 1375.
    8. حلبی، علی‏اصغر؛ شناخت عرفان و عارفان ایرانی؛ چ4، تهران: انتشارات زوّار، 1381.
    9. سروش، عبدالکریم؛ بسط تجربه نبوی؛ چ1، تهران: نشر صراط، 1378.
    10. ـــــ؛ قصه ارباب معرفت؛ چ1، تهران: نشر صراط، 1373.
    11. طباطبایی، سیدجواد؛ زوال اندیشه سیاسی در ایران؛ تهران: نشر کویر، [بی‌تا].
    12. محمد بن الحسن الحر العاملی؛ وسائل الشیعه؛ چ1، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1427ق.
    13. مؤسسه تنظیم و  نشر آثار امام خمینی؛ تهذیب نفس و سیر و سلوک از دیدگاه امام خمینیe: تبیان آثار موضوعی دفتر چهل و چهارم؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و  نشر آثار امام خمینی، 1387.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار