رمزگرایی و نماداندیشی در زبان دینی از دیدگاه ابن‌عربی و پل تیلیش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران.

2 دانشجوی دکتری رشته فلسفه تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

چکیده

عالمان الهیات مسیحی و اسلامی در طول هزاران سال تلاش کرده­اند در برابر جریان‌های فکری و دینی، تبیینی قابل‌دفاع از آموزه­ها و گزاره­های دینی ارائه کنند. این پژوهش با بهره‌مندی از مقایسه دو سنت مسیحی و اسلامی در تحلیل زبان دینی و با بهره‌مندی از معنای صحیح روش نماداندیشانه پل تیلیش و رمز‌گرایانه ابن‌عربی، در صدد است سهم بسزایی در شناخت واقعیت دین و زبان دینی ایفا کند و پاسخی متناسب به این مسئله دهد که آیا در پرتو هر یک از این دو چارچوب فکری، دیگری را می‌توان بهتر فهمید و با برقراری مقایسه میان دو چارچوب فکری و نظام معرفتی، الگوی جامع و کلان دیگری ارائه کرد؟ در این زمینه با مفهوم‌کاوی معنای اصیل و حقیقی نماد، رمز و تأویل به ضرورت نمادگرایی و رمز­گرایی در زبان دین دست یافته و مرز و محدوده اصیل و حقیقی تأویل در آنها را به‌روشنی مشخص ساخت. ظرفیت تنسیق و صورت‌بندی نوین از عرفان ابن‌عربی و مواجهه عرفان ابن‌عربی با پرسش­های نوینی از سوی مکتب فکری الهیاتی ـ فلسفی پل تیلیش ، تمهیدی است از برای فحص از دستیابی به پاسخ ابن‌عربی در این زمینه معرفتی است؛ با دلالت‌پژوهی و علت‌کاوی به‌کار رفتن نمادها و رمزها در زبان دینی، مواجهه متن‌پژوهانه بهتری با متون مقدس صورت یافته و از پیدایش شبهات پیرامون آنها حذر ‌شود. برای پاسخ به این مسئله، روش پژوهش، مقایسه‌ متوازن مبتنی بر تحلیل منطقی مفاهیم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Symbolism and Symbolic-Thinking in Religious Language from Ibn-Arabi and Paul Tillich’s Perspectives

نویسندگان [English]

  • Amirabas Alizamani 1
  • Mahmoud ghasemighalebahman 2
1 Associate Professor of Tehran University, group of philosophy and Islamic kalam (theology).
2 Ph.D. student of Comparative philosophy, Islamic Azad University, Sciences and Researches Branch.
چکیده [English]

Christian and Muslim theologians have tried to present a defendable explanation of religious teachings and statements in response to the theoretical and religious courses for thousands of years. Comparing the Christian and Islamic traditions in the analysis of religious language and profiting from the correct meaning of Paul Tillich’s symbolic-thinking method and Ibn-Arabi’s ramzgara’i (symbolistic) method, this research intends to play a great role in understanding the reality of religion and religious language. It will also find a suitable answer to the following questions: can each of the two intellectual frameworks be better understood with the help of the other; and comparing the two intellectual frameworks and cognitive systems, can we present another comprehensive and major pattern? Studying the original meaning and concept of symbol, ramz and esoteric interpretation, this research will show the necessity of symbolism and ramzgara’i in language of religion and will clarify the real and original limits and bounds of esoteric interpretation. A good preparation to find Ibn-Arabi’s answer in the mentioned cognitive field, is to have a new organization and formulation of his mysticism and regard its confrontation with the new questions posed by the intellectual theological-philosophical school of Paul Tillich. Researching the implication and the reasons of using symbols and ramz in religious language, we will have a better text-research confrontation with the holy texts and will avoid the formation of its surrounding doubts. The method of such research is to have an equal comparison on the basis of the logical analysis of concepts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Language
  • Ibn-Arabi
  • Paul Tillich
  • Symbolic Language
  • Esoteric Interpretation
  • Ramz
  • Revelation

مراجع

  1. آشتیانی، سیدجلال‏الدین؛ شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم؛ قم: بوستان کتاب، 1388.
  2. ابن‌عربی، محى‎الدین؛ الفتوحات المکیه؛ بیروت: دار صادر و دار احیاء التراث العربی، [بی‌تا].
  3. ـــــ؛ فصوص الحکم‏؛ قاهره: دار إحیاء الکتب العربیه‏، 1946‏م.‏
  4. ـــــ؛ فصوص الحکم؛ مقدمه الدکتور أبوالعلا عفیفی؛ تهران: الزهراء ƒ، 1370.
  5. ـــــ؛ التدبیرات الالهیه فى اصلاح المملکه الانسانیه؛ لیدن: مطبعه بریل‏، 1336‏.
  6. ـــــ؛ التجلیات الالهیه؛ تحقیق عثمان اسماعیل یحیی؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1367.
  7. ـــــ؛ نقش الفصوص؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1370.
  8. الترکه، صائن‏الدین على بن محمد؛ تمهید القواعد؛ تصحیح و مقدمه آشتیانی؛ تهران: انتشارات انجمن اسلامی حکمت و فلسفه، 1360.
  9. ـــــ؛ شرح فصوص الحکم؛ محسن بیدارفر؛ قم: بیدار‏، 1378.
  10. توماس، جان هی‌وود؛ پل تیلیش؛ ترجمه فروزان راسخی؛ تهران: هرمس، 1393.
  11. جامى، عبدالرحمن؛ نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص؛ تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1370.
  12. ـــــ؛ شرح فصوص الحکم؛ تحقیق و تصحیح عاصم ابراهیم الکیالى الحسینى الشاذلى الدرقاوى؛ بیروت: دار الکتب العلمیه‏، 1425ق.
  13. الجندى، مؤیدالدین؛ شرح فصوص‏الحکم؛ تحقیق و تصحیح سیدجلال الدین آشتیانى‏؛ قم: بوستان کتاب‏‏، 1423‏ق.
  14. حسن‏زاده آملى‏، حسن؛ ممد الهمم در شرح فصوص الحکم؛ تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى‏، 1378.
  15. خمینى، روح‏الله؛ مصباح الهدایه إلى الخلافه و الولایه؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1376.
  16. ـــــ؛ تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس‏؛ تهران: پاسدار اسلام، 1410ق.
  17. ـــــ؛ شرح حدیث جنود عقل و جهل‏؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1377.
  18. خوارزمى، تاج‎الدین حسین؛ شرح فصوص الحکم؛ قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه)، 1379.
  19. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ تحقیق و تصحیح داوودى، صفوان عدنان‏؛ بیروت: دارالقلم و دمشق: الدار الشامیه‏، 1412ق.
  20. رحیمیان، سعید؛ تجلی و ظهور در عرفان نظری؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1376.
  21. روحانی­نژاد، حسین؛ مواجید عرفانی؛ تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386.
  22. طریحی، فخرالدین بن محمد؛ مجمع البحرین؛ تحقیق و تصحیح احمد حسینى اشکورى؛ تهران: مرتضوى‏، 1375‏.‏
  23. علیزمانی، امیرعباس؛ سخن گفتن از خدا؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
  24. فنارى‏، شمس‌الدین محمد حمزه؛ مصباح الأنس بین المعقول و المشهود؛ تحقیق و تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی‏؛ بیروت: دارالکتب العلمیه‏، 2010‏م.
  25. قیصرى‏، داود؛ شرح فصوص الحکم؛ تحقیق و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى‏؛ تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى‏، 1375.
  26. کاشانی، عبدالرزاق؛ شرح فصوص الحکم؛ قم: بیدار، 1370.
  27. ـــــ؛ تأویلات (تفسیر ابن‌عربی)؛ تحقیق و تصحیح سمیر مصطفى رباب‏؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى‏‏، 1422.
  28. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368.
    1. Pual Tilich; The Courage to be; Copyright by Yale University press, New haven & London, New York printed in the United States Of America: Vail-Ballou Press, Inc. Binghamton, 1952.
    2. _____; Dynamics of Faith; Copyright 1957, printed in the United States Of America: first harper torchbook edition published 1958.
    3. _____; Systematic Theology; Three volumes in one, published, printed in the United States Of America, 1967.
    4. _____; Systematic Theology; volume I by The University of Chicago, 1951.
    5. _____; Systematic Theology; volume II by The University of Chicago, 1957.
    6. _____; Systematic Theology; volume III by The University of Chicago, 1963.
    7. _____; Theology of culture; Copyright 1959 by Oxford University Press, Edited by Robert C. Kimball ,Oxford University press London Oxford New York, printing. Printed in the United States of America, 1964.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار